– خون‌ریزی بینی – خون دماغ و اپیستاکسی epistaxis از مشکلات نسبتاً شایع – به‌ویژه در کودکان و در آب و هوای خشک) است.

• خون‌ریزی بینی بر دو نوع است:

۱. خون‌ریزی از قسمت قدامی – جلویی) بینی که خیلی شایع‌تر است.

۲. خون‌ریزی از قسمت خلفی – پشتی) بینی که شیوع کمتر و شدت بیشتری دارد.

– خون‌ریزی بینی در اثر پاره شدن لایه مخاطی و عروق خونی بسیار کوچک آن روی می‌دهد. شکنندگی یا آسیب این عروق می‌تواند موجب پارگی آن‌ها شود.

– علل خون‌ریزی بینی عبارتنداز: وارد آمدن ضربه، دستکاری، سرماخوردگی، سینوزیت، هوای خشک، کنده شدن دلمه، پرفشاری خون، اختلالات خون‌ریزی دهنده، سرطان خون، تغییر شکل‌های آناتومیک، درمان مشکلات راه هوایی با فشار مثبت مداوم، تومورهای داخل بینی اجسام خارجی، استفاده از اسپری بینی، جراحی – مانند جراحی آندوسکوپیک سینوس یا جراحی پلاستیک تیغه بینی)، واکنش التهابی – مثل عفونت‌های دستگاه تنفسی، سینوزیت مزمن، تب یونجه)، مصرف داروها – مثل آسپیرین، وارفارین دسموپرسین، کلوپیدوگرل)، مصرف الکل – که موجب اتساع رگ‌ها می‌شود)، آلرژی‌ها، اختلالات خونی، نارسایی قلب – که موجب افزایش فشار در سیاهرگ می‌شود)، بیماری‌های خونی، سوء تغذیه به ویژه کم‌خونی)، مصرف مواد مخدر، اختلالات عروقی.

– اغلب خون‌ریزی‌های بینی از تیغه میانی بینی که از جنس استخوانی – غضروفی است منشأ می‌گیرند و در واقع، همان خون‌ریزی قدامی هستند. معمولاً این نوع خون‌ریزی بینی خطرناک نیست و به آسانی متوقف می‌شود.

– خون‌ریزی خلفی خطرناک‌تر و نادرتر است و در اثر پارگی یکی از رگ‌های بزرگ قسمت پشتی بینی روی می‌دهد. در این وضعیت، خون به جای آنکه از سوراخ بینی خارج شود، به سمت حلق پایین می‌رود و در نتیجه، کنترل آن دشوارتر است و باید به وسیله پزشک درمان شود.

درمان‌های مرسوم

– محل دقیق خون‌ریزی در نوع خلفی مشکل است و معمولاً پزشک متخصص گوش و حلق و بینی با استفاده از آندوسکوپ مخصوص که لوله‌ای قابل انعطاف، حاوی یک دوربین در بخش انتهایی آن است به جستجوی محل خون‌ریزی می‌پردازد. چنان‌چه این احتمال وجود دارد که خون‌ریزی از عمق بینی منشأ گرفته باشد پزشک به دنبال علل خطرناک‌تر، مانند تومورها می‌گردد.

پس از تشخیص، اقدامات درمانی آغاز می‌شود. معمولاً در خون‌ریزی قدامی، وارد آوردن فشار مستقیم بر روی بینی و کم کردن فشار خون داخل مغز با نشستن در وضعیت مستقیم و خم کردن سر به جلو به مدت ۱۰ دقیقه موجب توقف خون‌ریزی می‌شود. قرار گرفتن در وضعیت عمودی. موجب کاهش فشار خون سیاهرگ‌های بینی می‌شود و خون‌ریزی بینی را متوقف می‌سازد.

احتیاط

در هنگام خون‌ریزی بینی خم‌کردن سر به عقب توصیه نمی‌شود زیرا با این کار، خون به داخل دستگاه تنفسی جریان می‌یابد و ممکن است موجب مرگ یا استفراغ شود و چنان چه فردی در منزل دچار خونریزی بینی شد و با اقدامات معمولی، مانند قراردادن دستمال کاغذی یا گاز در داخل حفره بینی و فشار وارد آوردن بر بینی، خون‌ریزی متوقف نشد باید به پزشک مراجعه کند.

– با قراردادن گاز در بینی، تخریب بافت داخل بینی با استفاده از منجمد کردن آن – سرمادرمانی: cryosurgery، سوزاندن مخاط بینی باکوتر – الکتروکوتری؛ electrocautery یا از طریق ماده سوزاننده اسید تری کلرواستیک اقدام به جلوگیری از آن می‌کنند.

– مرگ به دلیل خون‌ریزی بینی نادر است ولی آسیب سرخرگ فک بالا می‌تواند خون‌ریزی سریع از بینی و کاهش فشار خون و در نتیجه، مرگ را به دنبال داشته باشد.

– ممکن است تنها راه درمان، آمبولیزاسیون – تزریق ماده مخصوص به داخل رگ به منظور مسدود نمودن آن)، یا بستن سرخرگ باشد که البته این روش، ممکن است عارضه آسیب‌دیدگی عصب صورتی را به همراه داشته باشد.

– خون‌ریزی شدید بینی ممکن است منجر به کم‌خونی فقر آهن شود.

توجه

اگر خون‌ریزی بینی بیش از ۱۵ دقیقه طول بکشد؛ به دنبال آسیب جدی ایجاد شود؛ یا مقدار آن شدید باشد به پزشک مراجعه نمایید.

– خونری‌زی های خلفی بینی یا خون‌ریزی‌های ناشی از بیماری زمینه‌ای، ممکن است به سادگی بند نیاید. در این موارد باید از پانسمان فشاری پشت بینی استفاده کرد. این کار به بی‌حسی نیاز دارد و در بیمارستان انجام می‌شود.

– آیا می‌توان از بروز خون‌ریزی مکرر بینی پیشگیری کرد؟

– در خون‌ریزی‌های مکرر بینی می‌توان یک یا دو بار در روز ژل نمکی یا وازلین بر روی تیغه بینی مالید، البته گاهی وازلین ممکن است به داخل ریه‌ها تخلیه شود و ذات الریه – پنومونی) ناشی از چربی ایجاد کند. خون‌ریزی مکرر ناشی از خشکی بینی اغلب با اسپری کردن سالین در داخل بینی درمان می‌شود. همچنین می‌توان از ژله‌های بدون وازلین استفاده کرد. در مناطق خشک، می‌توان با استفاده از دستگاه بخور یا تولیدکننده رطوبت، به مرطوب نمودن هوا کمک کرد. چنان‌چه دچار خون‌ریزی بینی شده‌اید برای پیشگیری از خونریزی بعدی، تا چند روز بعد از خونریزی، مواظب باشید تا از دستکاری بینی و وارد آمدن ضربه به بینی اجتناب شود. طی این مدت باید سر خود را بالاتر از سطح قلب قرار دهید. در صورت بروز خونریزی دوباره، با شدت هوا را با فین‌کردن از بینی خارج کنید تا لخته‌های خون پاک شود. سپس یک داروی ضد احتقان بینی را به داخل هر دو سوراخ بینی بچکانید و بینی خود را فشار دهید و به پزشک مراجعه کنید.