برای اینکه بدانیم درد دنبالچه چیست؛ ابتدا بهتر است در مورد ستون فقرات صحبت کنیم.

دنبالچه بخش انتهایی ستون فقرات است که در بسیاری از جانوران و حیوانات به دم منتهی می‌شود؛ اما در انسان‌ها رشدی نخواهد داشت و با بسته‌شدن ستون فقرات، بخش دنبالچه آخرین بخش ستون فقرات را تشکیل می‌دهد.

ستون فقرات از بالابه‌پایین شامل بخش گردنی، سینه، بخش کمری، و دنبالچه است. دنبالچه موجب شکل‌دهی کمربند لگنی و چسبیدن ستون فقرات به استخوان‌های لگنی است و نقش مهمی در شکل‌دهی فرم طبیعی بدن دارد.

بیشتر بخوانید: علائم تب روماتیسمی + درمان

مهره‌ها در ستون فقرات توسط بخش‌هایی به نام دیسک مهره‌ای به هم متصل می‌شوند. دیسک‌های بین مهره‌ای باخاصیت ارتجاعی خود مانع آسیب به ستون فقرات می‌شوند. در بخش انتهایی ستون فقرات مهره‌هایی به نام دنبالچه قرار دارند. این بخش از ستون فقرات ممکن است مهره‌های به‌هم‌جوش‌خورده و پیوسته داشته باشد و یا مهره‌ها از یکدیگر جدا باشند.

علت ایجاد درد دنبالچه چیست؟

اکنون که ساختار آناتومی دنبالچه را متوجه شدید، علل مختلف ایجاد درد دنبالچه را بررسی می‌کنیم.

ازآنجایی‌که دنبالچه بخش انتهایی ستون فقرات است، ممکن است فشار زیادی روی آن آورده شود و هنگام نشستن، تمام فشار ساختارهای بالایی تنه روی دنبالچه است؛ بنابراین این استخوان کوچک ممکن است در اثر نشستن‌های بسیار طولانی مخصوصاً در افرادی که شغل آنها با نشستن طولانی‌مدت در ارتباط است، ملتهب و دردناک شود؛ بنابراین یکی از علل شایع درد دنبالچه همین فشار طولانی‌مدت روی استخوان‌های دنبالچه است.

یکی از دلایل دیگر درد دنبالچه آسیب‌های حاد به دنبالچه است. در صورت هرگونه ضربه و یا شکستگی لگن ممکن است استخوان‌ها دچار آسیب شوند. شکستگی‌های دنبالچه با درد شدید هنگام نشستن خود را نشان می‌دهد.

بعضی بیماری‌های روماتیسمی می‌تواند با التهاب خودبه‌خود مفصل دنبالچه خود را نشان می‌دهد. در این موارد به دلیل درد با تورم در محل دنبالچه، علائم شروع می‌شود و با داروهای ضدالتهاب تحت‌نظر متخصص بیماری کنترل می‌شود.

زایمان می‌تواند از علل درد دنبالچه در خانم‌ها باشد. در زایمان طبیعی، نوزاد برای تولد از لگن عبور می‌کند و همین عبور نوزاد و فشار استخوان‌های شانه و سر نوزاد به دنبالچه باعث کشیدگی تاندون‌ها و آسیب دنبالچه می‌شود. مخصوصاً در خانم‌هایی که کانال زایمان شکل طبیعی ندارد و تنگ‌تر است، عبور نوزاد موجب درد شدیدی در دنبالچه می‌شود که این درد ممکن است تا مدت‌ها بعد از زایمان باقی بماند و با استراحت و عدم فشار روی استخوان دنبالچه هنگام نشستن درمان می‌شود.

در نهایت هر گونه فشار داخلی روی دنبالچه نیز موجب درد دنبالچه می‌شود. این فشار می‌تواند به دلیل توده یا تومور، یا هر گونه فشار داخلی به این استخوان از سمت بافت‌های اطرافش باشد. برای مثال گاهی یبوست در فردی که زمینه التهاب و درد دنبالچه را دارد نیز می‌تواند موجب تحریک و تشدید درد دنبالچه شود.

علائم آسیب یا التهاب دنبالچه چیست؟

درد، مهم‌ترین علامتی است که ما را به سمت آسیب یا التهاب دنبالچه راهنمایی می‌کند. احساس درد مزمن در ناحیه دنبالچه، درد هنگام لمس دنبالچه، درد و ناراحتی هنگام تغییر وضعیت از نشسته به ایستاده، همگی علائم آسیب دنبالچه است.

اگر شما هم احساس درد یا ناراحتی در این بخش از دنبالچه را دارید، برای تشخیص و درمان می‌توانید به پزشک متخصص طب فیزیک مراجعه کنید.

درد دنبالچه را چگونه تشخیص می‌دهیم؟

تشخیص درد دنبالچه در مرحله اول به کمک شرح‌حال و معاینات است. پزشک از شما مدت درد، چگونگی شروع درد و چگونگی بهترشدن درد را می‌پرسد. باتوجه‌به پاسخی که شما می‌دهید تا حد زیادی علت درد دنبالچه تشخیص داده می‌شود.

سپس پزشک، شما را مورد معاینه دقیق قرار می‌دهد. التهاب، تورم و قرمزی ناحیه بررسی می‌شود. درد هنگام لمس بررسی می‌شود. اگر در معاینه تورم و قرمزی باشد التهاب مفصل ایجاد شده است و اگر در معاینه فقط درد وجود داشته باشد، احتمالاً مشکل تحت‌فشار قرارگرفتن دنبالچه به دلیل ضربه یا نشستن‌های طولانی است.

بعد از معاینه اولیه تصویربرداری گاهی به تشخیص کمک بیشتری می‌کند. معمولاً تصویربرداری‌ها نرمال است مگر در مواردی که زمین‌خوردگی یا شکستگی استخوان وجود داشته باشد در بقیه موارد التهاب جزئی وجود دارد که در تصویربرداری هیچ مشکلی مشاهده نمی‌شود.

درمان درد دنبالچه چیست؟

بعد از مشخص‌شدن علت ایجاد درد، درمان مناسب شروع می‌شود. درمان ممکن است از تغییر سبک زندگی تا جراحی متفاوت باشد.

• تغییر سبک زندگی در مواردی که علت درد دنبالچه، تحت‌فشار بودن مزمن آن و یا نشستن طولانی باشد اهمیت بسیاری دارد. در این موارد به بیمار توصیه می‌کنیم که از بالش‌های مخصوص برای نشستن استفاده کند. بالش‌های U شکل کمک بسیاری در کاهش فشار روی دنبالچه می‌کند. با نشستن روی این بالش‌ها فشار و درد دنبالچه کمتر می‌شود.
• تحرک کافی می‌تواند موجب بهبود درد دنبالچه شود.
• سعی کنید ورزش کنید، پیاده‌روی را در برنامه خود قرار دهید و با تحرک بیشتر و نشستن کمتر، درد خود را مدیریت کنید. ورزش موجب تقویت عضلات اطراف ستون فقرات و کاهش فشار وارده بر ستون فقرات می‌شود.
• برای کنترل درد دنبالچه، گاهی از داروهای مسکن استفاده می‌شود. داروهای مسکن NSAID به‌طورمؤثری موجب تسکین درد دنبالچه می‌شوند.
• در اوایل شروع درد دنبالچه، گذاشتن یخ روی ناحیه باعث کنترل درد و کاهش التهاب می‌شود.
• چند روز بعد از شروع درد دنبالچه، گرم‌کردن ناحیه دردناک موجب تسکین درد می‌شود.
• در مواردی که التهاب و درد دنبالچه شدید باشد گاهی ممکن است پزشک تنها راه درمان را جراحی و برداشتن دنبالچه بداند که در این صورت با مشورت جراح مغز و اعصاب، درمان‌های لازم انجام می‌شود.

جمع‌بندی مطلب

درد دنبالچه، مشکلی است که به دلیل تحت‌فشار قرارگرفتن استخوان‌های دنبالچه ایجاد می‌شود. فشار روی این استخوان‌ها به دلیل نشستن‌های طولانی‌مدت و یا آسیب و ضربه است. گاهی درد دنبالچه بسیار شدید است و ممکن است توان نشستن راحت را از شما بگیرد. به همین دلیل بهتر است از همان روزهای اول احساس درد در دنبالچه با تغییر سبک زندگی و مراقبت‌های مورد نیاز، درد خود را تسکین دهید.

درصورتی‌که درد بهتر نشد به متخصص طب فیزیک مراجعه کنید. طب فیزیک به شما ورزش‌های مورد نیاز را آموزش می‌دهد همچنین با تجویز مسکن و راهکارهای مختلف به کنترل درد شما کمک می‌کند.

در نهایت در شرایطی که درد دنبالچه بهتر نشود با انجام عمل جراحی و برداشتن دنبالچه درمان انجام می‌شود این جراحی ممکن است عوارض بعد از عمل زیادی داشته باشد و تا مدت‌ها درد احساس شود؛ بنابراین فقط در شرایط ویژه انجام می‌شود.