قبل از بررسی‌ علل مختلف سرگیجه و علائم سرگیجه گوش میانی لازم است با ساختار گوش و همچنین تعریف درست سرگیجه آشنا شویم. سرگیجه، اصطلاحی است که برای شرایط مختلفی استفاده می‌شود و از نظر طبی دلایل مختلفی ممکن است داشته باشد.

بیشتر بخوانید: کورک پوستی یا دمل چیست؟

سرگیجه چیست؟

سرگیجه، اصطلاحی است که برای شرایط مختلفی توسط شما استفاده می‌شود. ممکن است سیاه شدن جلوی چشم را سرگیجه بنامید و یا کاهش هوشیاری ناگهانی و زمین‌خوردن را سرگیجه بدانید. اما سرگیجه دقیقا به معنای احساس چرخیدن محیط اطراف‌به‌دور‌خودتان است. اگر سرگیجه داشته باشید درواقع تمام محیط اطراف را در حال چرخیدن می‌بینید. به این حالت سرگیجه حقیقی گفته می‌شود.

اگر دچار سرگیجه شوید، این حالت علل مختلفی دارد که یکی از شایع‌ترین علل سرگیجه مربوط به اختلال در ساختارهای گوش میانی است.

اما سوالی که مطرح می‌شود این است که گوش میانی چیست؟ اصلا ساختار گوش چیست و‌ چه تاثیری در ایجاد سرگیجه دارد؟

ساختار گوش

گوش‌ها، شاید در ظاهر دو عضو ساده برای حس شنیدن به نظر بیایند اما در‌واقع نقش مهم و موثری در تعادل نیز دارند.

گوش از سه بخش بیرونی، گوش میانی و گوش داخلی تشکیل شده است که هر بخش نقش مهم خود را ایفا می‌کند و‌ اگر هر قسمت از این سیستم مورد آسیب قرار گیرد ممکن است حس شنوایی کاملا از بین برود.

گوش خارجی، شامل لاله گوش و راهی است که لاله گوش را به پرده گوش وصل می‌کند. پرده گوش به‌راحتی قابل‌مشاهده نیست و‌ برای دیدن آن نیاز به ابزاری به نام اوتوسکوپ است.

لاله گوش و مجرای گوش صداها را از محیط اطراف جمع می‌کنند، متمرکز کرده و به پرده گوش می‌رسانند. پرده گوش به لرزش درآمده و‌ صداها را به استخوانچه‌های پشتی خود می‌رساند. پشت پرده گوش استخوانچه‌های بسیار ریزی قرار دارد که صداها را دریافت کرده و لرزش را به بخشی در گوش میانی می‌رساند که در نهایت صدا به سمت عصب شنوایی گوش داخلی هدایت و به سمت مغز برود. در نهایت این روند منجر به دریافت پیام صوتی در مغز می‌شود.

بخش میانی گوش، قسمت دیگری نیز دارد که حس تعادل را دریافت می‌کند و توسط عصبی جداگانه در گوش داخلی این حس تعادل به سمت مغز هدایت می‌شود. این بخش تعادلی حاوی مجراهای مجزای نیم دایره‌ای است که درون این مجراها مایع و مژه‌هایی قرار دارد با تکان‌دادن سر مایع درون این مجاری نیم‌دایره تکان می‌خورد و موجب تکان‌خوردن مژه ها می‌شود. به این صورت پیام حرکتی از این سلول‌ها دریافت و به سمت مغز ارسال می‌شود. مغز پیام‌ها را تفسیر می‌کند و تکان‌خوردن سر را متوجه می‌شود.

علت ایجاد سرگیجه گوش میانی چیست؟

همان‌طور که متوجه شدید در گوش میانی بخش‌هایی وجود دارد که موجب تنظیم حس تعادل می‌شود. در صورت جابجایی مایع درون گوش میانی بدون حرکت‌دادن سر، سرگیجه ایجاد می‌شود. درواقع در این حالت سر شما‌ هیچ حرکتی نمی‌کند اما مایع درون مجاری نیم‌دایره جابجا می‌شوند و سرگیجه ایجاد می‌شود.

علت جابجایی این مایع ممکن است تکه‌ای استخوان درون‌ مجاری نیم‌دایره باشد. گاهی یک تکه استخوان از مجاری نیم‌دایره جدا می‌شود و درون این مجاری حرکت می‌کند. حرکت این استخوان کوچک موجب تکان‌خوردن خودبه‌خودی سلول‌ها و حس حرکت‌کردن شود درحالی‌که هیچ حرکتی نمی‌کنید و ثابت هستید.

علت اینکه این استخوان درون مجاری نیم‌دایره تکان می‌خورد و سرگیجه ایجاد می‌شود کاملا مشخص نیست و درمان این سرگیجه به عهده متخصص گوش و حلق و بینی است. عاملی که موجب شروع این سرگیجه می‌شود گاهی یک تکان دادن ناگهانی سر است و‌گاهی کاملا خودبه‌خودی و بدون دلیل مشخص شروع می‌شود.

علائم سرگیجه گوش میانی چیست؟

سرگیجه گوش میانی، باید از سرگیجه‌های غیر واقعی افتراق داده شود. در قدم‌ اول باید توجه کنید این نوع سرگیجه به‌صورت احساس کامل چرخش محیط اتاق به دور سر است. در این نوع سرگیجه، معمولا علائمی همراه با سرگیجه وجود دارند از جمله حالت تهوع و در موارد شدید استفراغ.

سرگیجه گوش میانی ممکن است چند دقیقه و یا چند روز طول بکشد.

به‌طورکلی تمامی علائم زیر ممکن است در سرگیجه گوش میانی دیده شود:

• سرگیجه
• تهوع
• استفراغ
• احساس سبکی سر
• مشکل بینایی
• عدم تعادل درست

تشخیص سرگیجه گوش میانی چگونه است؟

علائم سرگیجه گوش میانی با بسیاری از مشکلات مغز و اعصاب مشابهت دارد و به‌تنهایی و با مشاهده علائم نمی‌توان این بیماری‌ها را تشخیص داد و لازم است از نظر بیماری‌های دیگر به دقت معاینه شوید.

برای تشخیص‌ دقیق‌تر بهتر است تصویربرداری تخصصی از مغز انجام شود. هر گونه ضایعه مغزی باید به دقت بررسی و رد شود زیرا ضایعات مغزی می‌تواند علائم سرگیجه ایجاد کند. درصورتی‌که هیچ ضایعه و‌ مشکل مغزی وجود نداشته باشد علت سرگیجه را به گوش میانی می‌توان ربط داد. برای تشخیص این مشکل مانورهایی وجود دارد.

به کمک مانورها می‌توان این سرگیجه را تشخیص و درمان کرد که البته انجام این مانور در خانه توصیه نمی‌شود و باید حتما تحت‌نظر متخصص گوش و حلق و بینی در مرکز درمانی انجام شود.

سرگیجه گوش میانی چگونه درمان می‌شود؟

درمان سرگیجه گوش میانی بستگی به این دارد که استخوانچه معلق در مجاری نیم‌دایره در کدام مجرا قرار دارد. پزشک متخصص گوش و حلق بینی شما را معاینه می‌کند و به کمک روش‌های تخصصی خود، مشکل مجاری نیم‌دایره گوش شما را تشخیص می‌دهد.

بعد از تشخیص مشکل، باتوجه‌به اینکه کدام مجرا درگیر است، درمان برای شما شروع می‌شود. درمان نیز به کمک مانورهای مخصوص انجام می‌شود.

گاهی این مانورها کمکی به درمان‌ نمی‌کنند و برای درمان باید از داروهای دیگر کمک بگیرید. بعضی داروها با مدیریت سرگیجه و درمان علامتی شرایط شما را بهتر می‌کند گاهی در صورت تهوع و استفراغ شدید از داروهای ضد تهوع استفاده کنید.

تکان دادن ناگهانی سر، می‌تواند محرک سرگیجه باشد. سعی کنید از انجام هر گونه حرکت ناگهانی سر خود پیشگیری کنید و آرام‌تر سرتان را تکان دهید.

انجام یک‌سری بازی‌هایی که نیاز به تکان‌دادن ناگهانی سر باشد. بعضی بازی‌های شهربازی یا بعضی بازی‌های واقعیت مجازی که موجب تحریک سرگیجه می‌شود برای شما ممنوع است.

با رعایت‌کردن نکات بالا کمتر به سرگیجه مبتلا می‌شوید و درمان این مشکل برایتان راحت‌تر است.

جمع‌بندی مطلب

سرگیجه گوش میانی، نوعی سرگیجه است که به علت مشکل در آناتومی نرمال اندام‌های تعادلی گوش رخ می‌دهد. در گوش میانی استخوانچه‌های نیم‌دایره‌ای وجود دارد که مسئول بخش تعادلی بدن است. در صورت مشکل در این عضو سرگیجه ایجاد می‌شود. این سرگیجه‌ها را نباید با سرگیجه با منشا مغزی اشتباه بگیرید زیرا علائم کاملا مشابهی ممکن است ایجاد کند. توجه فرمایید در اولین قدم برای بررسی سرگیجه تصویربرداری از مغز انجام می‌شود تا هرگونه ضایعه و‌ مشکل جدی مغزی بررسی و رد شود.

سرگیجه علائم مختلفی ایجاد می‌کند که مهم‌ترین آنها موارد زیر است:

• تهوع
• استفراغ
• احساس سبکی سر
• بی‌تعادلی
• اختلالات بینایی

سرگیجه نباید با احساس سیاه شدن چشم و سبکی سر اشتباه گرفته شود گاهی لفظ سرگیجه به اشتباه برای این مشکلات به کار برده می‌شود که علت آن ممکن است افت فشارخون نیز باشد. گاهی احساس پری گوش و سنگینی گوش و عفونت گوش، به اشتباه سرگیجه خوانده می‌شود که در صورت مشاهده این مشکلات نیز باید گوش شما معاینه و آنتی‌بیوتیک مناسب برای عفونت گوش برای شما تجویز شود.