به گزارش خبرآنلاین، محمدرضا فرزین با بیان اینکه خیلی از کشورها از ریال دیجیتال استفاده می‌کنند که می‌تواند کارایی نظام مالی کشور را افزایش دهد، افزود: برخی کشورها در مرحله تحقیقات هستند و وارد مرحله آزمایشی شده‌اند و ما هم در این مرحله هستیم و وارد آزمایشی شدیم و الان در کیش این کار را انجام می‌دهیم.
نور نیوز در خبری نوشت:به گفته فرزین، ریال دیجیتال در بانک‌های ملت؛ تجارت و ملی در حال استفاده است و در آینده ۵ بانک دیگر به آن استفاده خواهد شد.
آغاز طرح ریال هوشمند از ۱۴۰۰
این خبر را فرزین در حالی اعلام کرد که رمزریال پیش از این هم قرار بود رونمایی شود و باردیگر صحبت از آغاز به کار آن در آینده ای نزدیک شده است.
یعنی در شهریورماه سال ۱۴۰۱ اعلام شد که ریال هوشمند می شود و لباس مدرن بر تن می کند ولی با این حال تا امروز به تعویق افتاده است. بعدها هم اعلام شد که مشتریان شبکه بانکی از تیرماه ۱۴۰۳ می‌توانند از طریق کیف پول ریال دیجیتال و با شیوه‌های نوین، خریدهای خود را انجام داده یا نسبت به انتقال وجه به کیف پول سایر مشتریان اقدام کنند ولی باز قرار است در آینده نزدیک از ریال دیجیتالی در کشور استفاده شود.
زمزمه های این طرح از در سال ۱۴۰۰ مطرح شده است. بعد از طی مراحل مطالعاتی اولیه، طراحی پروژه ریال دیجیتال از سال ۱۴۰۰ و پس از اخذ مجوزهای لازم از شورای پول و اعتبار در دستور کار بانک مرکزی قرار گرفت. متعاقباً اجرای فاز پیش‌آزمایشی از ابتدای سال ۱۴۰۱ آغاز شد که پس از بررسی دستاوردهای فاز پیش آزمایشی، فاز آزمایشی محدود این پروژه از خردادماه ۱۴۰۲ آغاز شد. با توجه به برنامه‌ریزی‌های انجام شده، با مشارکت فعال شبکه بانکی، و همکاری‌های لازم در شبکه پرداخت کشور، از تیرماه سال ۱۴۰۳ با مشارکت دو بانک ملت و تجارت پروژه یادشده وارد مرحله گسترده فاز آزمایشی با امکان بهره‌برداری عمومی شد.
سپس به صورت مشخص از محدوده جغرافیایی جزیره کیش آغاز شد، مشتریان شبکه بانکی و گردشگران این امکان را خواهند داشت تا با استفاده از این ابزار پرداخت جدید، نسبت به پرداخت هزینه‌های خرید کالا و خدمات اقدام کنند.
ریال دیجیتال چگونه پولی است؟
ریال دیجیتال، یا «ریال الکترونیکی»، یک نسخه دیجیتالی از پول ملی ایران است که توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران منتشر می‌شود. این ارز دیجیتال به شکل یک “CBDC” (ارز دیجیتال بانک مرکزی) طراحی شده است.
باید گفت ریال دیجیتال پتانسیل تحول در سیستم مالی ایران را دارد و می‌تواند به بهبود کارایی و شفافیت در پرداخت‌ها کمک کند. با این حال، اجرای موفق آن نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و رفع چالش‌های موجود است.
رمزریال یک ابزار نوین پرداخت و تحت نظارت بانک مرکزی است و ارتباطی به رمزارزها ندارد و به عنوان یک ابزار جدید پرداخت قرار است.
از سال‌ها پیش به دلیل تغییر شرایط اقتصادی و همچنین توسعه فناوری‌های نوین طرح‌های مختلفی برای به روزرسانی واحد پول ملی یا ریال در دستورکار بانک مرکزی قرار گرفته است.
رمزریال به جای همین اسکناسی که در دست مردم است، خواهد بود. فرد به جای اینکه اسکناس داشته باشد رمزریال دارد. این مفهوم با مفهوم جهانی (رمزارز) متفاوت است.
در «رمزریال» ریال‌های اسکناس جای خود را به رمزریال می‌دهند. پیش از اجرای این طرح آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی‌ها انجام می‌شود تا مردم با سازوکار آن آشنا شوند. تصمیم بر این است که رمزارز ابتدا به‌صورت آزمایشی از یکی از مناطق شروع شود و بعد به سراسر کشور تسری یابد از این رو فعلا در جزیره کشور به صورت آزمایشی عملیاتی شده است.
بانک مرکزی هدف خود از طراحی رمزریال را تبدیل اسکناس به یک موجودیت قابل برنامه‌ریزی و برنامه‌نویسی اعلام کرده تا با این فرایند پول دارای موجودیت هوشمند شود.
براساس اعلام مسئولان با انتشار رمز ریال، افراد اسکناس ریال خود را تحویل بانک مرکزی می‌دهند و رمز ریال تحویل می‌گیرند که این رمز ریال قابل استفاده برای سرمایه‌گذاری نیست و صرفاً جایگزین اسکناس خواهد شد.
به عبارتی رمزریالی که در داخل دستگاه تلفن همراه قرار می‌گیرد، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود.
به طور کلی ریال دیجیتال مبتنی بر توکن تعریف شده است. به عبارتی، شکل دیجیتال اسکناس است و با همان ضوابط ناظر بر انتشار اسکناس منتشر می‌شود. آنچه اسکناس دارد، ریال دیجیتال هم دارد، به جز اینکه در این پروژه دیگر خبری از فیزیک اسکناس نیست. این قابلیت هم وجود دارد که قراردادهای هوشمند در داخل این نوع پول تعبیه شود و میان فرستنده و گیرنده که به صورت همتا به همتا این پول را مبادله می‌کنند به صورت هوشمند اجرا می‌شود.
رمزریال در واقع یک انتخاب جدید به امکان‌های شهروندان برای نگهداری دارایی اضافه می‌کند و مردم می‌توانند بخشی از پول خود را به صورت رمزریال نگهداری کنند و هر فرد می‌تواند با مراجعه به بانک، رمزریال در کیف پول الکترونیکی خود را دریافت کند. همچنین میزان رمزریال نگهداری شده در کیف پول بسته به نوع کیف پول (کیف پول تجاری یا شخصی) متفاوت خواهد بود.
زمانی که اسکناسی میان مردم مبادله می‌شود، شخص سومی وجود ندارد. برای مثال شما در شهر دیگری هستید و در قبال خرید یک کالا نیاز به انتقال پول به واسطه یک روش از یک حساب به حساب دیگر دارید و برای این کار واسطه‌هایی نیاز است. زمانی که از رمزریال سخن می‌گوییم، واسطه‌ای در کار نیست، به عبارت دیگر همان اسکناس که بین مردم بدون حضور شخص سوم مبادله می‌شود، اینجا نیز همان اتفاق رخ می‌دهد با این تفاوت که روی بستر دیجیتال و در لحظه رخ می‌دهد. کارت بانکی که در دسترس ماست خودش به مثابه پول نیست و در واقع ابزار دسترسی ما به پول در حساب به صورت الکترونیکی است. هر اتفاقی برای بانک رخ دهد، پول فرد به صورت سپرده در بانک است.
ولی در رمزریالی که در داخل گوشی ماست، بانک به عنوان شخص سوم و واسط که امکان انتقال وجه را فراهم می‌کند، حذف می‌شود و عین پول و اسکناسی که در جیب داریم به صورت الکترونیک منتقل می‌شود. رمزپول‌های بانک مرکزی مانند رمزارزها بی‌پشتوانه نیستند. در حال حاضر ۹۰ بانک مرکزی دنیا پروژه‌ای را روی رمزپول بانک مرکزی تعریف کردند . چین، ونزوئلا و تا حدی اسلوونی از جمله کشورهایی هستند که چنین پروژه‌ای را اجرا کرده‌اند.
اهداف و کاربردها
ارزهای دیجیتال جهانی بیشتر به عنوان سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول (مانند طلا) و همچنین برای تراکنش‌های بین‌المللی استفاده می‌شوند. برخی از آن‌ها برای ایجاد سیستم‌های مالی غیرمتمرکز (DeFi) و برنامه‌های کاربردی مبتنی بر بلاکچین به‌کار می‌روند. اما رمز ریال به عنوان یک واحد پول دیجیتال رسمی برای تسهیل تراکنش‌های داخلی، افزایش شفافیت مالی و کاهش هزینه‌های مرتبط با پول نقد در اقتصاد کشور طراحی شده است. این ارز در مبادلات ملی و در سیستم مالی داخلی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ارزهای دیجیتال جهانی از بلاکچین عمومی استفاده می‌کنند که شفافیت بالایی دارد و هر کسی می‌تواند تراکنش‌ها را مشاهده و بررسی کند. اما رمز ریال با اینکه از فناوری بلاکچین بهره می‌برد، اما بر روی بلاکچین خصوصی یا نوعی دفترکل محدود و تحت نظارت بانک مرکزی اجرا می‌شود و دسترسی به جزئیات تراکنش‌ها تنها برای نهادهای ذی‌صلاح ممکن است.
ارزهای دیجیتال جهانی معمولا از سطح بالایی از حریم خصوصی برخوردارند و تا حدی ناشناس هستند، زیرا نیاز به ثبت نام با اطلاعات شخصی ندارند. درحالی که رمز ریال حریم خصوصی کمتری دارد و تراکنش‌ها به دلیل ماهیت متمرکز آن، قابل پیگیری هستند. بانک مرکزی می‌تواند به اطلاعات مربوط به کاربران و تراکنش‌ها دسترسی داشته باشد.
در ارزهای دیجیتال جهانی عرضه اغلب ثابت یا محدود است و ارزش آن بر اساس عرضه و تقاضا در بازار تعیین می‌شود. اما عرضه ارز ریال توسط بانک مرکزی تعیین و بر پایه ارزش ریال کاغذی ایران تنظیم می‌شود. بانک مرکزی می‌تواند بر اساس سیاست‌های مالی کشور، عرضه رمز ریال را مدیریت کند.
ارزهای دیجیتال جهانی در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار می‌گیرند و محدود به کشور خاصی نیستند. بنابراین می‌توانند در هر نقطه‌ای از جهان و بدون نیاز به مجوز از نهادهای دولتی استفاده شوند. ولی رمز ریال به طور خاص برای استفاده در داخل ایران طراحی شده است و پذیرش آن در دیگر کشورها به تصمیمات سیاستی و همکاری‌های بین‌المللی وابسته است.
به طور کلی، رمز ریال به‌عنوان یک ارز دیجیتال متمرکز با اهداف اقتصادی ملی و محدود به مرزهای جغرافیایی ایران طراحی شده است، در حالی که ارزهای دیجیتال جهانی غیرمتمرکز، بین‌المللی و با اهداف مختلف مالی و تکنولوژیکی گسترده‌تری ایجاد شده‌اند.
مزایای ریال دیجیتال
رمزریال از جنبه‌های دیگری مانند کاهش هزینه‌های انتشار و چاپ اسکناس نیز کاربرد دارد.مهمتر اینکه رمزریال می‌تواند سرعت گردش پول را کاهش دهد. چرا که رمزریال مربوط به مصرف کننده نهایی بوده و پول پرقدرت شبکه بانکی محسوب نمی‌شود. بدین ترتیب درصورتی که استفاده از رمزریال گسترده شود، با کاهش ضریب فزاینده درنهایت می‌تواند در زمینه مهار تورم نیز نقش داشته باشد.
در سال‌های اخیر، با افزایش سرعت گردش پول و چاپ اسکناس ریالی، ضربات سهمگینی به اقتصاد کشور وارد شده است. به همین جهت، در شرایط کنونی بانک مرکزی و دولت به دلیل وجود نگرانی بابت به حداکثر رسیدن استفاده از رمزارزها و سخت‌تر شدن نظارت بر عرضه پول و سیستم‌های پرداخت، از ایجاد رمزریال استقبال می‌کند. از طرف دیگر، توسعه رمزریال می‌تواند امکان ارائه خدمات بانکی بدون استفاده از واسطه‌ها را گسترش دهد. این امر موجب کنترل بیشتر بر پول‌شویی و فساد خواهد شد.
ارز دیجیتال ملی ایران، می‌تواند در کاهش وابستگی به سیستم‌های پرداخت خارجی و مقابله با تحریم‌های بین‌المللی موثر باشد. همانطور که گفته شد، رمز ریال امکان انجام تراکنش‌های مالی سریع و امن را فراهم می‌آورد و به کاربران اجازه می‌دهد تا با استفاده از این ارز دیجیتال، هزینه‌های مربوط به خدمات و کالاها را پرداخت کنند. علاوه بر این، رمز ریال می‌تواند به کاهش هزینه‌های مربوط به چاپ و توزیع اسکناس کمک کند و در نتیجه، به کاهش تورم در اقتصاد کشور کمک نماید.
از دیگر مزایای رمز ریال می‌توان به افزایش شفافیت مالی و کاهش فرار مالیاتی اشاره کرد، زیرا تمام تراکنش‌ها قابل ردیابی و ثبت در دفتر کل توزیع‌شده هستند. همچنین، رمز ریال می‌تواند به تسهیل تجارت الکترونیک و توسعه اقتصاد دیجیتال در ایران کمک کند. با توجه به اینکه رمز ریال تحت نظارت بانک مرکزی است، این ارز دیجیتال می‌تواند به عنوان یک ابزار مالی معتبر و قانونی در داخل کشور عمل کند و اعتماد عمومی را به خود جلب نماید.
در نهایت، رمز ریال می‌تواند به ایجاد یک سیستم پرداخت ملی هوشمند و مدرن کمک کند که قادر به پاسخگویی به نیازهای متغیر جامعه و بازارهای مالی باشد. این ارز دیجیتال جدید، با توانایی ادغام با فناوری‌های نوین مانند قراردادهای هوشمند و بلاکچین، می‌تواند نقش مهمی در تحول دیجیتالی اقتصاد ایران ایفا کند.
معایب ریال دیجیتال
ریال دیجیتال، با وجود مزایای خود، معایبی نیز دارد که می‌تواند چالش‌هایی را برای کاربران و سیستم مالی کشور ایجاد کند.
از آنجا که رمز ریال توسط بانک مرکزی کنترل می‌شود، تمامی تراکنش‌ها در این سیستم ثبت و قابل پیگیری هستند. این موضوع می‌تواند منجر به نگرانی‌هایی درباره کاهش حریم خصوصی کاربران و امکان دسترسی دولت به اطلاعات شخصی تراکنش‌های مالی شود. برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز، ناشناس بودن در رمز ریال محدود است.
برای استفاده از ریال دیجیتال، زیرساخت‌های مناسب دیجیتال و دسترسی به اینترنت ضروری است. در مناطق روستایی یا نقاطی با دسترسی محدود به اینترنت و تلفن همراه، ممکن است امکان استفاده از رمز ریال محدود باشد. این موضوع ممکن است باعث نابرابری در دسترسی به خدمات مالی شود.
هرچند بانک مرکزی از فناوری‌های امنیتی پیشرفته استفاده می‌کند، اما همچنان احتمال حملات سایبری و هک وجود دارد. این امر می‌تواند موجب ایجاد ریسک‌هایی برای دارایی‌های کاربران شود و اعتماد به سیستم رمز ریال را کاهش دهد.
کنترل کامل بانک مرکزی بر رمز ریال می‌تواند به دولت‌ها امکان دهد در مواقع خاص دسترسی کاربران به دارایی‌هایشان را محدود کنند. این موضوع می‌تواند باعث نگرانی‌هایی در خصوص آزادی اقتصادی و مالی افراد شود.
رمز ریال همانند ریال کاغذی تحت تاثیر سیاست‌های پولی بانک مرکزی است و ممکن است در شرایط تورمی، ارزش آن کاهش یابد. برخلاف ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز با عرضه محدود، رمز ریال می‌تواند توسط بانک مرکزی به میزان دلخواه تولید شود که این موضوع ممکن است ارزش آن را در برابر تورم کاهش دهد.
عده‌ای از کاربران ممکن است به استفاده از پول نقد عادت داشته باشند و نسبت به فناوری‌های جدید مالی مانند رمز ریال، دچار تردید یا بی‌اعتمادی شوند. این امر می‌تواند فرآیند پذیرش و استفاده گسترده از رمز ریال را با کندی مواجه کند.
بسیاری از کاربران ممکن است دانش کافی در زمینه استفاده ایمن از ارزهای دیجیتال نداشته باشند. در صورت گم شدن دستگاه یا از دست دادن اطلاعات ورود، ممکن است دارایی‌های کاربران در رمز ریال به خطر بیفتد.
رمز ریال تنها در ایران و برای تراکنش‌های داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد و در سطح بین‌المللی قابلیت استفاده و پذیرش ندارد. این محدودیت می‌تواند برای مسافران و تجار ایرانی که به ارزهای دیجیتال بین‌المللی برای تراکنش‌های خارج از کشور نیاز دارند، چالش‌برانگیز باشد.
در کل، ارز دیجیتال ملی ایران به عنوان یک ابزار مالی ملی و تحت کنترل مرکزی، اگرچه مزایای متعددی دارد، اما این معایب نیز می‌تواند تأثیراتی بر پذیرش و اعتماد کاربران به این ارز دیجیتال بگذارد.
نحوه استفاده از رمز ریال
استفاده از رمز ریال نسبتا ساده است و می‌تواند از طریق برنامه‌های دیجیتال بانکی یا کیف پول‌های الکترونیکی صورت گیرد.
برای استفاده از رمز ریال، ابتدا باید یک کیف پول دیجیتال (والت) از بانک‌ها یا موسسات مالی مورد تأیید بانک مرکزی دانلود و نصب کنید. برخی بانک‌ها و برنامه‌های پرداخت ممکن است به صورت ویژه این قابلیت را ارائه دهند. این کیف پول‌ها می‌توانند به صورت برنامه‌های موبایلی روی تلفن‌های همراه نصب شوند.
پس از نصب برنامه کیف پول، نیاز به ایجاد حساب کاربری و طی مراحل احراز هویت دارید. در این فرآیند، اطلاعات هویتی و شماره تلفن شما ثبت می‌شود تا کیف پول به صورت اختصاصی برای شما فعال شود. این احراز هویت توسط بانک مرکزی یا موسسات مالی تأیید شده صورت می‌گیرد تا هویت شما به عنوان دارنده کیف پول دیجیتال رمز ریال ثبت شود.
پس از ایجاد حساب، شما می‌توانید کیف پول دیجیتال خود را با رمز ریال شارژ کنید. این کار از طریق حساب بانکی یا درخواست خرید رمز ریال از بانک یا موسسات مالی انجام می‌شود. مبلغ معادل رمز ریال به حساب دیجیتال شما واریز می‌شود و در کیف پول دیجیتال شما به نمایش درمی‌آید.
بعد از شارژ کیف پول، می‌توانید با استفاده از رمز ریال به پرداخت‌ها و تراکنش‌های مالی بپردازید. برای این کار ابتدا به برنامه کیف پول خود وارد شوید و گزینه «پرداخت با رمز ریال» را انتخاب کنید. کد QR یا شناسه کیف پول دریافت‌کننده را اسکن کنید و مبلغ مورد نظر را وارد کنید. سپس تایید تراکنش را انجام دهید تا مبلغ به حساب طرف مقابل منتقل شود. این تراکنش‌ها به صورت فوری و با کارمزد پایین انجام می‌شوند و در تراکنش‌های روزمره، پرداخت‌های خرید، و تراکنش‌های مالی دیگر قابل استفاده‌اند.
شما می‌توانید از دیگران نیز رمز ریال دریافت کنید. کافی است کد QR کیف پول دیجیتال خود را به فرستنده ارائه دهید یا شناسه کیف پول دیجیتال خود را در اختیار وی بگذارید. به این ترتیب، طرف مقابل می‌تواند به راحتی واریز را انجام دهد.
شما می‌توانید موجودی رمز ریال خود را مدیریت کنید و در صورت نیاز، معادل نقدی آن را به حساب بانکی خود انتقال دهید. بسیاری از برنامه‌های کیف پول دیجیتال گزینه تبدیل رمز ریال به ریال کاغذی را فراهم کرده‌اند تا در صورت نیاز بتوانید از موجودی رمز ریال خود استفاده نقدی کنید.
حتماً از رمز عبور مطمئن برای کیف پول دیجیتال خود استفاده کنید و اطلاعات ورود و کدهای پشتیبانی را به دقت نگه دارید. در صورت بروز مشکل یا گم شدن دستگاه، با استفاده از کدهای پشتیبانی می‌توانید به حساب خود دسترسی مجدد پیدا کنید.
دقت کنید که از رمز عبور قوی و منحصر به فرد برای کیف پول استفاده کرده و به پیام‌های ناشناس یا لینک‌های نامطمئن توجه نکنید. همچنین کیف پول دیجیتال خود را تنها از منابع معتبر و مورد تأیید بانک مرکزی دانلود کنید تا از خطر بدافزارها در امان باشید.
تاثیر ریال دیجیتال بر اقتصاد ایران
ریال دیجیتال می‌تواند تاثیرات گسترده‌ای بر اقتصاد ایران داشته باشد. این تاثیرات شامل مزایا و چالش‌هایی است که پیشتر درباره آن‌ها صحبت کردیم و برخی از آن‌ها مثبت و برخی نیز نیازمند مدیریت و بهینه‌سازی هستند. مزایایی مانند کاهش هزینه چاپ پول و مدیریت نقدینگی یا افزایش شفافیت مالی، تاثیر بسزایی در اقتصاد ایران خواهند داشت.
رمز ریال به بانک مرکزی امکان کنترل بهتر بر عرضه پول را می‌دهد، زیرا تمام ریال‌های دیجیتال قابل ردیابی هستند و بانک مرکزی می‌تواند به سرعت تغییرات در عرضه پول را اعمال کند. اگر این کنترل‌ها به‌درستی مدیریت شوند، می‌توانند به کاهش تورم کمک کنند. البته این به سیاست‌های پولی و نحوه مدیریت بانک مرکزی نیز بستگی دارد.
با گسترش استفاده از ریال دیجیتال در مبادلات داخلی، می‌توان وابستگی به دلار و دیگر ارزهای خارجی را برای معاملات داخلی کاهش داد. این امر می‌تواند تأثیر مثبتی بر کاهش نوسانات ارزی و کنترل بهتر بر نرخ ارز داشته باشد.
با استفاده از رمز ریال و تراکنش‌های مبتنی بر شبکه‌های داخلی، کشور می‌تواند تا حدی از وابستگی به شبکه‌های مالی بین‌المللی که ممکن است تحت تاثیر تحریم‌ها قرار بگیرند، جلوگیری کند. این امر می‌تواند به کاهش آسیب‌پذیری در برابر تحریم‌های مالی کمک کند.
ریال دیجیتال با امکان پیگیری تراکنش‌ها توسط بانک مرکزی و نهادهای نظارتی، نگرانی‌هایی در خصوص حریم خصوصی و آزادی اقتصادی افراد ایجاد می‌کند. ممکن است برخی از مردم نسبت به این نظارت‌ها بی‌اعتماد شوند و استفاده از ریال دیجیتال را محدود کنند.
اگر رمز ریال به خوبی مدیریت و اجرا شود، می‌تواند در بلندمدت به تثبیت ارزش ریال و کاهش وابستگی به سایر ارزها کمک کند. البته این امر نیازمند سیاست‌های پولی موثر و مدیریت مطلوب از سوی بانک مرکزی است تا رمز ریال با پایداری در ارزش و کارایی به‌عنوان یک پول دیجیتال ملی در نظر گرفته شود.
به طور کلی، ریال دیجیتال می‌تواند باعث تحولی مثبت در اقتصاد ایران شود و ابزارهای بیشتری را برای کنترل و مدیریت اقتصاد در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار دهد. البته اجرای موفق آن نیازمند مدیریت دقیق، فرهنگ‌سازی و ایجاد اعتماد عمومی است تا بتواند اثرات مثبت مورد نظر را بر اقتصاد کشور داشته باشد.
۲۲۳۲۲۳