زهرا علی‌اکبری : سال ۱۴۰۳ سالی پرتلاطم برای اقتصاد و سیاست ایران بود.در روزهای پایانی سال قیمت هر دلار در آستانه صد هزار تومان قرار کرفت و هر قطعه سکه‌تمام‌بهار آزادی نیز با حباب بیش از ۲۶ میلیون‌تومان در آستانه صدمیلیون‌تومان ایستاد.فضای اقتصاد ایران روزهای سختی را شاهد بود.
سقوط هلی‌کوپتر حامل رییس‌جمهور دولت سیزدهم و همراهانش که منجر به شهادت وی و همراهانش شد؛ شرایط ایران را در دومین ماه سال دستخوش تغییر کرد.
ورود به انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری البته فضای ایران را سیاسی کرد و شذایط را برای عرض اندام دیواره‌ی تندروها در انتخابات مهیا کرد.سعید جلیلی، زاکانی، قالیباف ، قاضی زاده هاشمی و پورمحمدی در این انتخابات در کنار مسعود پزشکیان حضور داشتند. در این فضا البته وعده‌های اقتصادی متعددی به مردم داده شد. از قول برای پرداخت یارانه‌ی طلایی تا توزیع گوشت در خانه‌های مردم و توزیع بنزین رایگان تا سپردن کارها به کارشناسان .
اتفاقا نتیجه‌ی انتخابات نشان داد رای‌دهندگان ارجاع کار به کارشناسان را برگزیدند.
اتفاقات سیاسی اما بیش از آنچه انتظار می‌رفت فضای اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد.
شهادت شخصیت‌های شناخته شده‌ی حماس وحزب‌الله نیز فضای سیاسی ایران و منطقه را متحول کرد.تغییر حکومت در سوریه نیز از این قاعده مستثنی نبود.
خداحافظی با ارز نیمایی ؛ سلام به ارز توافقی
بانک مرکزی امسال از ارز توافقی پرده‌برداری کرد.
پیش‌بینی‌ها بر خل شدن سامانه‌ی نیما در ساختار جدید دلالت داشت.فاصله گرفتن سیاست ارزی ایران از سیاست تثبیت در این دوره رقم‌خورد و ۲۶ آذر امسال، بانک مرکزی پرده از سامانه ارزی جدیدی با عنوان سامانه ارز تجاری برداشت. اگرچه این نهاد سیاستگذاری در آغاز تاسیس سامانه، هدف از تاسیس آن را تک‌نرخی کردن نرخ ارز اعلام کرد؛ با این حال، شکاف مابین ارز تجاری و ارز آزاد، پس از تاسیس این سامانه، حتی تا ۳۰درصد نیز افزایش یافت.
هر چند هدف از راه‌اندازی این سامانه کاهش رانت اعلام شد اما تحولات بعدی و رشد فرایندهای نرخ ارز سبب شد هدف اصلی از دسترس خارج شود.
ناترازی و باز هم ناترازی
هر چند کارشناسان معتقدند ناترازی اسم مستعار ورشکستگی است اما در سالی که گذشت ایرانیان بارها و بارها واژه‌ی ناترازی را از زبان مقامات شنیدند.کمبود برق و گاز و حتی آب و بودجه و … شرایط دشواری را به اقتصاد ایران تحمیل کرد.
در این سال قطع برنامه‌ریزی شده‌ی برق اتفاق افتاد و از سپی دیگر ناترازی در حوزه‌ی انرژی تعطیلات برنامه‌ریزی نشده و طولانی‌مدت را به ایران تحمیل کرد. این انفاق ریشه در عدم سرمایه گذاری طولانی مدت در حوزه‌ی انرژی در ایران دارد و پیش‌بینی‌ها بر تداوم این روند در سال آتی استوار است.
ترامپ برگشت
شاید بتوان یکی از مهمترین اتفاقات سیاسی رخ دادن را بازگشت ترامپ نامید.حضور دیواره‌ی وی در ماه سفید به همراه تهدید بازگشت فشار حداکثری تحریم دوباره‌ی ایران و …سبب شد انتظارات تورمی بار دیگر به اقتصاد ایران بازگردان و قیمت طلا و ارز رکوردهای تازه‌ای را ثبت کرد.
از سوی دیگر صدای پای تورم‌های بالاتر در محدوده‌ی چهل درصد بار دیگر به گوش رسید و حالا بسیاری معتقدند باید کمربندها را برای سال جدید محکم‌تر بست چرا که اقتصاد ایران همچنان در موقعیت مساعدی قرار ندارد.
یک وزارتخانه؛ سه مسئول
یکی از مهمترین تحولات اقتصادی رخ داده در سال ۱۴۰۳ را می‌توان استیضاح منجر به خداحافظی همتی دانست. در ابتدای سال احسان خاندوزی وزیر امور اقتصادی و دارایی بود و سپس عبدالناصر همتی توانست رای اعتماد نمایندگان را دریافت کند و بر مسند این وزارتخانه تکیه بزند.
پس از آن با استیضاح‌همتی، اکرمی به عنوان سرپرست این وزارتخانه منصوب شد. هر چند بهانه برای استیضاح همتی رکوردشکنی قیمت دلار بود اما با خروج وی از وزارتخانه نیز این روند متوقف نشد.
پیش‌فروش سکه برگشت
از اسفندماه امسال، پیش‌فروش انواع سکه دوباره در دستور کار قرار گرفت.افزایش قیمت طلا و سکه بار دیگر این کالای سرمایه گذاری را در کانون توجه قرار داد. البته پیش‌فروش سکه نیز نتوانست رکوردشکنی قیمت در بازار طلا و سکه را متوقف کند.
۲۲۳۲۲۳