گروه ایرنا زندگی- با وجود گسترش فعالیتهای سیاسی نوجوانان در سالهای گذشته و بالا رفتن سطح آگاهی آنها نسبت به بسیاری از مسائل جامعه اما همچنان فعالیتهای سیاسی نوجوانان محدود است. آنها به طور فزاینده‌ای خواستار مشارکت معنادارتر در فرآیندهای تصمیم گیری هستند تا بتوانند کنترل بیشتری بر نحوه شکل‌گیری زندگی و آینده خود داشته باشند. نوجوانان بیشتر درگیر فعالیت در فضای دیجیتال هستند، اعتراض میکنند، برای بهبود جوامع خود داوطلب می‌شوند و برای بهبود جوامع اجتماعی خود نوآوری میکنند. مشارکت و نفوذ آنها در سیاست رسمی محدود است و در موقعیت‌های تصمیم گیری سیاسی کمتر حضور دارند.
سن ورود نوجوانان به فضای انتخابات
جهت یافتن راههایی برای بهبود میزان مشارکت نوجوانان در فضای سیاسی و انتخاباتی به گفتگو با دکتر «کوچکزایی» روان‌درمانگر و مشاور خانواده پرداختیم. او در خصوص سن ورورد نوجوانان به فضای انتخاباتی گفت: «سن ورود کودکان به فضای انتخاباتی از زمان کودکی است. والدین باید با نشان دادن رفتار خود و به صورت مشاهده، خواندن کتاب داستان، انیمیشن، صحبت کردن و تبیین کردن‌های زیبا و درست انتخاب را از کودکی به فرزندان خود بیاموزند. برای مثال کودک و نوجوانی که دوست دارد لباس نظامی به تن کند این نشانگر آن است که این لباس برایش هویت دارد و حس میهن پرستی در او پروش یافته و یا دانش‌آموزی که عکس شهید را بر روی دفتر و کتاب خود می‌چسباند نشانگر آن است که با آن شهید حس زیبایی پیدا می‌کند. کنش‌گری سیاسی از بسیاری کارهای ابتدایی در ذهن نوجوان شکل می‌گیرد. در این راستا بستر سازی و محیط سازی مناسب با روحیه نوجوان به صورتی که برای او خوشایند و پسندیده باشد بسیار مهم است. زورگویی و منفی بافی در این امور در برابر نوجوانان اثر منفی و بالعکس دارد.»
مشارکت نوجوانان در مباحث سیاسی
دکتر کوچکزایی در پاسخ به این سوال که تا چه حد باید نوجوانان در فضای انتخاباتی مشارکت داد تا با توجه به اینکه حق رای ندارند احساس سرخوردگی نکنند گفت: «در حال حاضر نسل زد یا همان نت که از همان ابتدای کودکی وقتی چشمان خود را به روی دنیا گشودند، توانستند پیشرفت اینترنت و سایر ابزارهای هوشمند دنیا را ببینند بیشترین کنشگران سیاسی هستند. این نسل با وجود اینکه حق رای ندارند اما در فضاهای تبلیغاتی فعالیت بالایی دارند، در ستادها فعالیت میکنند و حتی به عنوان مبلغ یک کاندیدا شناخته می‌شوند.»
وی در ادامه گفت: «این نسل به خوبی آموخته اند؛ بحث کنند، جدل کنند، تبلیغ کنند و رای ندهند و این برای آنها مشکلی ایجاد نمیکند و سرخورده نمی‌شوند. اما چه خوب است در مدارس ما با یک مدیریت قوی که بتواند بحث و جدلهای دانش آموزان را کنترل و تدبیر کند بحث سیاسی انجام شود تا دانش آموزان از همان دوران کودکی بتوانند مباحثه سیاسی را بدون اینکه در روابط هم کلاسی و دوست بودنشان خدشه‌ای ایجاد شود، بیاموزند.»
زیر ساختهای تحلیل سیاسی در نوجوانان
دکتر کوچکزایی در خصوص شکل گیری زیرساختهای تحلیل سیاسی در نوجوانان گفت: «زیر ساختهای انتخاب درست در نوجوانی باید شکل بگیرد به این صورت که چنانچه کاندیدای مورد انتخاب او رای نیاورد او سرخورده نشود و گمان نکند که حق او خورده شده و تقلبی صورت گرفته است. او نباید با این تفکر بزرگ شود که هرآنچه من فکر می‌کنم درست است و همه اینها در گرو شکل گیری درست تفکر تحلیلی و تبیینی در دوران نوجوانی است. این تفکر تازه در دوران نوجوانی ریشه می‌دهد و انتهایی ندارد. پس آموختن تحلیل و تبیین سیاسی در دوران نوجوانی شروعی برای مشارکت‌های سیاسی در آینده است.»
سیاستهای نوظهور در مشارکت نوجوانان
خوشبختانه در سیاستهای جدید و نوظهور، گنجاندن نوجوانان در فرآیندهای رسمی سیاسی از ابتدا مهم است. مشارکت فعال نوجوانان می‌تواند ارزش‌های سیاسی را زنده کند و برای مؤثر بودن این نقش، درک ماهیت به هم پیوسته موانع مشارکت در این فرآیندها که نوجوانان با آن مواجه می شوند ضروری است.
ضروری است که نوجوانان درگیر فرآیندهای سیاسی رسمی باشند و در تدوین سیاست امروز و فردا نظر داشته باشند. مشارکت سیاسی فراگیر نه تنها یک حق اساسی سیاسی است، بلکه برای ساختن جوامع باثبات و صلح آمیز و توسعه سیاست‌هایی که به نیازهای خاص نسل های نوجوان پاسخ می دهد، حیاتی است. برای اینکه نوجوانان در نهادها، فرآیندها و تصمیم‌گیری‌های سیاسی و به‌ویژه در انتخابات نماینده کافی داشته باشند، باید حقوق خود را بشناسند و دانش و ظرفیت لازم برای مشارکت معنادار در همه سطوح به آنها داده شود.