گروه ایرنا زندگی– این روزها که از پس حقوق بخور و نمیر بسیاری از کارمندها که زن و شوهر شاغلند و برای هر اقدام هزینه سازی باید کلی برنامه ریزی کنند تا بتوانند این مرحله را نیز بگذرانند. حالا تصور را ببریم سمت انتخاب محل سکونت و اجاره یا خرید خانه. در این شرایط اقتصادی باید چه کنند؟ «خبرگزاری فارس» گزارشی از این موضوع داشته که می‌خوانیم.
««بچه، بشین!»، «به اون دست نزن، جیزه»، «اون طرف نرو، خطرناکه»، «نپر، همسایه‌ها شاکی میشن» همهٔ ما این عبارات را شنیده یا گفته‌ایم. عباراتی که نتیجه‌ای جز پرخاش، لجبازی یا سرخوردگی کودک ندارد.در این گزارش به ریشه‌شناسی و بررسی عواقب این مسائل می‌پردازیم. مهندس «حسین کریمی» پژوهشگر، طراح و مدرس معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی در این باره برایمان می‌گوید.
معماری وارداتی مانع خلاقیت کودک
با ورود معماری وارداتی و غربی مثل آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس شاهد افزایش پرخاش و کاهش فعالیت کودکان، و در پی آن عدم رشد روحی و فیزیکی و عدم رشد خلاقیت آنان بوده‌ایم. حتی بخشی از میل کودکان به بازی‌های مجازی به علت نبود فضای بازی است.در این گزارش به برخی تأثیرات مخرب این نوع معماری بر کودکان می‌پردازیم. در قسمت‌های بعدی نحوهٔ تأثیر «هنردرمانی معماری» (آرت‌تراپی) را شرح می‌دهیم تا با ذکر برخی مصادیق و راهکارهای کارآمد، اندکی از اثرات مخرب معماری‌های وارداتی بر کودکان بکاهیم.
معماری آپارتمانی مانع رشد کودک می‌شود
در اسلام توصیهٔ اکید بر بازی کودکان شده است. امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند «بگذار فرزندت تا هفت سال به بازی بپردازد، در هفت سال دوم به او ادب بیاموز و در هفت سال سوم مراقب او باش.»حضرت محمد (ص) نیز وجود حالات هیجانی و جوشش در طفل خردسال را نشانهٔ مثبتی دانسته و فرموده‌اند «شیطنت و ستیزه‌جویی کودک نشان‌دهندهٔ افزایش عقل و اندیشهٔ او در بزرگسالی است.»واقعیتی که امروزه پزشکان و روانشناسان هم آن را تأیید می‌کنند؛ آنها می‌گویند بازی موجب افزایش خلاقیت کودکان می‌شود و تأثیر بسزایی بر هوش هیجانی و عاطفی و حتی منطقی کودکان دارد.کریمی با این مقدمه می‌گوید: «دانشمندان معتقدند ۹۰درصد مغز انسان تا ۶سالگی رشد می‌کند. این امر اهمیت و ضرورت فراهم کردن بستر فیزیکی رشد و تعالی کودکان را نشان می‌دهد. مغز به طور باورنکردنی، در سال اول ۲ برابر می‌شود. تا ۳سالگی تا حدود ۸۰ درصد اندازهٔ مغز بزرگسالان و تا ۶سالگی تا ۹۰ درصد رشد می‌کند. اما معماری وارداتی خصوصاً آپارتمان‌های کوچک‌مقیاس بستر مناسبی برای رشد کودکان نیست.»
پوکی استخوان در کمین کودکان آپارتمانی
کریمی با اشاره به آسیب‌های معماری وارداتی می‌گوید: «کودکان آپارتمانی در وهلهٔ اول به کم‌تحرکی و سپس افزایش وزن مبتلا می‌شوند. به‌دلیل دریافت ناکافی نور آفتاب دچار کمبود ویتامین D و پوکی استخوان می‌شوند. کم‌کم کبد آنها چرب می‌شود و میزان کلسترل و چربی خون‌شان بالا می‌رود. بیماری‌های قلبی و عروقی حتی در سنین خردسالی گریبان‌شان را می‌گیرد. آنها در آپارتمان از بازی هیجانی محروم هستند و اگر بخواهند برخلاف قواعد آپارتمان‌نشینی قدمی بردارند و بازی کنند، با مخالفت و ملامت جدی همسایگان روبه‌رو خواهند شد.»
معماری نامناسب خانه و خشم کودکان
آپارتمان‌های کوچک با جلوگیری از تخلیهٔ هیجانات کودکان، این هیجانات را به عصبانیت و بیش‌فعالی تبدیل می‌کنند. در برخی مطالعات دانشگاه‌های اروپایی حتی به ناامیدی کودکان در بزرگسالی نیز اشاره شده است.کودکان آپارتمانی همیشه متهم به پرخاشگری بوده‌اند. درحالی‌که کودکان فطرتاً شاد و بازیگوش هستند و این بازیگوشی باعث فزونی عقل آنان خواهد شد. به اعتقاد کریمی «جلوگیری از بازیگوشی کودکان درواقع جلوگیری از رشد طبیعی و فطری آنان خواهد بود. پس متهم ردیف اول خشم کودکان، بزرگسالان هستند که با بی‌تدبیری و انتخاب ناصحیح معماری و خانه‌هایشان، بستر نامناسبی برای رشد کودکان انتخاب کرده‌اند.»
کودکان آپارتمانی، نسل درونگرا
جلوگیری از بازی کودکان در آپارتمان‌های قوطی‌کبریتی در واقع موجب تخلیه نشدن هیجانات کودکان، رشد نکردن هوش هیجانی و عاطفی و منطقی، رشد نکردن قوهٔ تخیل، رشد نکردن مهارت و قدرت فیزیکی و چاقی آنان شده است.کریمی با بیان این موضوع می‌گوید: «کودکان پرورش‌یافته در آپارتمان‌های کوچک به‌دلیل فعالیت فیزیکی کم، بیشتر به سمت درونگرا، حساس و زودرنج شدن و کاهش تناژ صدا می‌روند. برخلاف کودکان شهری، کودکان روستانشین به‌دلیل داشتن فضای بازی طبیعی، بسیار پویا، فعال، پرقوت و سرشار از انرژی هستند. تخلیهٔ انرژی کودکان در روستا موجب خواب و خوراک بهتر آنان نیز می‌شود.»
تبلیغات، عامل تمایل روستاییان به آپارتمان‌نشینی
کریمی متهمان این خطری که آیندهٔ کشور را تهدید می‌کند، معماران و شهرسازان غربگرا، مسئولان وزارت راه و شهرسازی و در نهایت مردم می‌داند. اما به اعتقاد او «مردمی که به اجبار آپارتمان‌های کوچک را انتخاب می‌کنند با افرادی که به‌دلیل غرب‌زدگی، عاشق آپارتمان می‌شوند، فرق دارند.»این پژوهشگر معماری ایرانی اسلامی با اشاره به اینکه امروز در روستاها هم با اینکه کمبود زمین نداریم، شاهد آپارتمان‌نشینی هستیم می‌گوید «یکی از دلایل گرایش روستانشینان به آپارتمان‌نشینی و فرهنگ غربی صداوسیما است. مثلاً در فیلم‌ها همیشه صاحبان زندگی‌های شاد، زیبا و لاکچری ساکن ساختمان‌های غربی با نمای رومی و… هستند. اما برای نمایش زندگی ضعیف و سطح فرهنگی پایین، از لوکیشن خانه‌های قدیمی ایرانی استفاده می‌شود. این شرطی‌سازی در ذهن مردم تأثیر بسزایی دارد.»با توجه به نکات گفته‌شده باز هم می‌توان به طراحی اسلامی در همین آپارتمان‌هایی که مانع رشد صحیح کودکان هستند، پرداخت. نکاتی وجود دارد که می‌توان بخشی از آنها را در هر خانه‌ای و با هر ظرفیتی ایجاد کرد.»