به گزارش فراز انرژی، با آغاز فصل سرد سال، بار دیگر اعمال محدودیت‌های گاز طبیعی بر صنایع مختلف آغاز شد. یکی از صنایع وابسته به گاز، پتروشیمی‌ها هستند که هرساله به دنبال قطعی گاز ضرر و زیان‌های بسیاری متحمل می‌شوند.

اکنون با توجه به کاهش دما، بار دیگر خطر قطعی گاز واحدهای پتروشیمی در کمین است. بر اساس گزارش‌های منتشرشده، به مجتمع‌های پتروشیمی هشدار داده شده است که این هفته احتمال دارد گازشان قطع شود.

این اولین بار نیست که خطر قطعی گاز متوجه صنایع پتروشیمی می‌شود و بیم ضرر و زیان آن‌ها می‌رود.

پیش‌تر مرکز پژوهش‌های اتاق ایران اعلام کرد در وضعیت فعلی، بین ۱۷۲ میلیون تا ۲۴۱ میلیون دلار از سود مجتمع‌های پتروشیمی یا ارزش افزوده کشور، با اعمال محدودیت عرضه گاز طبیعی خوراک از دست می‌رود.

عدم‌النفع یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلاری تنها به دلیل قطعی گاز

در مورد قطعی گاز صنایع پتروشیمی، میثم فتحی‌محب، کارشناس صنعت پتروشیمی توضیح داد: به طور کلی، هنگامی که از پتروشیمی خوراک گازی صحبت می‌شود، منظور خوراک متان است. خوراک متان برای تولید متانول، آمونیاک و اوره استفاده می‌شوند. این محصولات به‌ویژه متانول و اوره عمدتاً صادراتی هستند و آمونیاک برای تولید اوره در پتروشیمی‌های داخل به کار می‌رود.

به گفته او، پتروشیمی‌ها بخش بزرگی از تولیدات خود را برای صادرات به سایر کشورها اختصاص می‌دهند. اما وقتی گاز پتروشیمی‌ها قطع می‌شود، نه‌تنها تولید متوقف می‌شود، بلکه صادرات نیز کاهش می‌یابد. در سال ۱۴۰۲ و به دلیل قطعی گاز، تولید متانول حدود سه میلیون تن کاهش پیدا کرد. اگر گاز به میزان کافی تامین می‌شد، تخمین زده می‌شود یک تا دو میلیون تن اوره بیشتری تولید می‌شد و صادرات افزایش می‌یافت.

فتحی‌محب خاطرنشان کرد: اگر این کاهش تولید با قیمت ۲۰۰ دلار به ازای هر تن متانول و ۳۰۰ دلار به ازای هر تن اوره محاسبه شود، مشخص می‌شود که رقم بزرگی از درآمد ارزی کشور از دست رفته است.

با توجه به اظهارات این کارشناس انرژی، درآمد ارزی ازدست‌رفته به دلیل کاهش تولید محصولات پتروشیمی، حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار بوده است.

بخش خانگی اولویت مسئولان در تامین گاز است

فتحی‌محب در مورد علت تخصیص نیافتن گاز به صنایع پتروشیمی تشریح کرد: در سال جاری، مصرف گاز خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده به حدی رسید که تامین گاز برای صنایع پتروشیمی اولویت مسئولان نبود. مصرف گاز خانگی طبق اعلام شرکت ملی گاز، ۴۹۵ میلیون مترمکعب در روز است و ناترازی گاز در کشور تشدید شده است.

این کارشناس انرژی ادامه داد: طبق اعلام شرکت ملی نفت، تولید گاز از میدان پارس جنوبی بیش از ۷۱۵ میلیون متر مکعب در روز است. این رکوردی چشمگیر برای تولید گاز در کشور به شمار می‌رود چراکه رقم ۷۱۵ میلیون مترمکعبی بدان معناست که میزان برداشت گاز از میدان پارس جنوبی حتی بیشتر از میزان برداشت قطر است.

او افزود: با این حال، به دلیل نبود مدیریت صحیح سبد انرژی کشور و سهم قابل توجه گاز از این سبد مصرفی، تامین گاز برای پتروشیمی‌ها مشکل شده است.

از دست رفتن فرصت‌های صادراتی به دنبال قطع گاز

فتحی‌محب درباره محدودیت‌های حوزه پتروشیمی توضیح داد: مشکلات پتروشیمی‌ها زمانی بیشتر نمایان می‌شوند که موضوع نوسانی بودن قیمت صادراتی متانول در مرکز توجه قرار گیرد. در تابستان، قیمت متانول کاهش می‌یابد و در زمستان، قیمت آن به اوج خود می‌رسد. بنابراین، وقتی گاز قطع می‌شود، تولیدکنندگان متانول مجبور می‌شوند در دوره‌های پایین بودن قیمت، با قیمت کمتر محصولات خود را صادر کنند و از این رو سودآوری و فرصت‌های صادراتی را از دست می‌دهند.

او درباره راهکارهای تامین خوراک در وضعت کنونی تصریح کرد: یکی از راهکارها سرمایه‌گذاری پتروشیمی‌ها در میادین بالادست و توسعه میادین گازی است تا بتوانند خودشان تامین‌کننده بخشی از نیاز خود باشند. میزان مصرف گاز در پتروشیمی‌ها نسبت به تولید گاز در کشور بسیار پایین است.

توسعه میادین گازی؛ راهکار تامین گاز واحدهای پتروشیمی

این کارشناس انرژی در مورد میزان مصرف گاز واحدهای پتروشیمی گفت: مصرف گاز در واحدهای متانولی حداکثر به ۳۰ میلیون متر مکعب و واحدهای اوره و آمونیاک به ۲۰ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد. این عدد نسبت به تولید گاز در کشور رقم چندانی نیست.

فتحی‌محب اضافه کرد: تامین نیاز گازی واحدهای پتروشیمی از راه‌های مختلفی، از جمله توسعه میادین گازی، قابل جبران است. نیاز است خود پتروشیمی‌ها سرمایه‌گذاری کنند و شرکت ملی نفت تولید گاز را افزایش دهد و تخفیف را مدیریت کند تا خوراک این واحدها تامین شود.

او در مورد روند قطعی‌های گاز در واحدهای پتروشیمی توضیح داد: روند قطعی گاز واحدهای پتروشیمی، تابعی از کاهش دمای هوا و افزایش مصرف گاز در بخش خانگی است. با کاهش دما، مصرف گاز در بخش خانگی، تجاری و صنایع غیرعمده افزایش می‌یابد و به همین دلیل ممکن است گاز برای صنایع عمده مانند فولاد، پتروشیمی و نیروگاه‌ها قطع شود.

میثم فتحی‌محب در نهایت متذکر شد: با توجه به کاهش دما در هفته جاری، احتمال قطع گاز پتروشیمی‌ها بیشتر می‌شود. از آنجا که تامین نیازهای گازی بخش خانگی در اولویت قرار دارد، هنگامی که دما کاهش و مصرف گاز افزایش می‌یابد، به دلیل کمبود منابع گازی، احتمال قطع گاز صنایع عمده وجود خواهد داشت.