شاید برای شما عبارت فشارخون بالای ریه ناآشنا باشد و برایتان سؤال باشد که چرا فشارخون بالای ریه برای ما مهم است و یا اصلاً فشارخون ریه چیست؟

بیشتر بخوانید: آستیگماتیسم چیست؟ روش تشخیص و درمان

فشارخون ریه چیست؟

می‌دانیم داخل تمام عروق بدن، خون جریان دارد و این خون باید دائماً در عروق وجود داشته باشد. هیچ رگی را پیدا نمی‌کنید که خونی درون آن وجود نداشته باشد و روی‌هم بخوابد.

فشاری که خون داخل عروق به دیواره عروق وارد می‌کند فشارخون نامیده می‌شود که در عروق مختلف متفاوت است.

عاملی که باعث ورود خون به داخل عروق می‌شود، ضربان‌های قلب است. قلب منبع پمپ خون داخل بدن است. قلب ما دو قسمت راست و چپ دارد. قلب خون را از سمت چپ به عضلات مختلف بدن می‌فرستد، در عضلات، اکسیژن خون گرفته می‌شود و مواد زائد و دفعی وارد خون می‌شود. سپس خون از عضلات جمع می‌شود و به سمت راست قلب بازمی‌گردد. قلب این خون کم اکسیژن را که از عضلات آمده را از سمت راست خود به ریه‌ها پمپ می‌کند، داخل ریه اکسیژن به خون اضافه می‌شود و سپس خون اکسیژن‌دار مجدداً وارد سمت چپ قلب می‌شود و برای توزیع به سراسر بدن آماده می‌شود.

فشارخونی که ما معمولاً اندازه می‌گیریم، فشارخون عروقی است که از سمت چپ قلب خارج می‌شود و به بدن خون‌رسانی می‌کند، اگر فشارخونی که از سمت راست قلب خارج می‌شود و به سمت ریه می‌رود را اندازه بگیریم، درواقع فشارخون ریوی را اندازه گرفته‌ایم، مانند فشارخون اندام‌های بدن، فشارخون ریه هم می‌تواند به دلایلی بالا برود و علائمی ایجاد کند که در ادامه درباره آن صحبت می‌کنیم؛ اما با این مقدمه متوجه شدید که فشارخون ریه چیست و چه فرقی با فشارخونی که همیشه شنیده‌اید دارد. درواقع فشارخون ریه متعلق به خون خروجی راست قلب است و فشارخونی که از دست می‌گیریم مربوط به خون خروجی از سمت چپ قلب است.

فشارخون بالای ریه چیست و باید چه عددی باشد؟

فشارخون ریه در حالت استراحت باید زیر ۲۰ میلی‌متر جیوه باشد. میلی‌متر جیوه واحد اندازه‌گیری فشارخون است. فشارخون طبیعی عروق دست ما باید زیر ۱۲۰ روی ۸۰ میلی‌متر جیوه باشد.

فشارخون ریه هم باید ۲۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر فشارخون ریه بالای این عدد باشد باعث ایجاد مشکلات قلبی عروقی و ریوی بسیاری می‌شود.

علت فشارخون بالای ریه چیست؟

فشارخون ریوی بر اساس علتی که دارد به پنج گروه مختلف تقسیم می‌شود:

گروه یک: فشارخون سرخرگی ریه بالا

فشارخون سرخرگی ریه بالا که ناشی از افزایش فشارخون عروق خروجی از سمت راست قلب است که به سمت ریه می‌روند. به تمام عروقی که از قلب خارج می‌شوند سرخرگ و به عروقی که به قلب وارد می‌شوند سیاهرگ می‌گوییم.

گروه دوم: فشارخون بالای ریه به دلیل مشکلات سمت چپ قلب

گاهی یک‌سری بیماری‌های قلبی برای مثال بیماری‌های ارثی دریچه‌ای مادرزادی قلب وجود دارند که باعث عدم خروج خون کافی از سمت چپ قلب می‌شوند. خونی که در سمت چپ قلب تجمع پیدا می‌کند، موجب بالارفتن فشار سمت چپ قلب می‌شود. این فشار بالای سمت چپ قلب موجب برگشت خون به داخل قلب راست می‌شود و در صورت شدیدبودن مشکل سمت چپ قلب، روی سمت راست قلب هم تأثیر می‌گذارد و باعث فشارخون بالای ریه می‌شود.

گروه سوم: فشارخون بالای ریه به دلیل بیماری‌های مزمن تنفسی

درگیری مزمن ریه و افت اکسیژن خونی که مزمن وجود داشته باشد باعث ایجاد فشارخون بالا در ریه می‌شود.

گروه چهارم: فشارخون بالای ریه به دلیل انسداد طولانی‌مدت عروق ریوی

هر عاملی که باعث تنگی عروق و انسداد عروق شود، فشارخون را بالا می‌برد. اگر عروق ریه به هر دلیلی مانند آمبولی تنگی داشته باشد این تنگی می‌تواند باعث بالارفتن فشارخون ریه شود.

گروه پنج: فشارخون بالای ریه به دلایل نامشخص

هرگاه نتوانیم دقیقاً علت فشارخون بالای ریه را دسته‌بندی کنیم، آن را در این گروه قرار می‌دهیم، درواقع این گروه تمامی موارد چند علتی فشارخون بالای ریه را شامل می‌شود که فاکتورهای مختلفی در ایجاد آن نقش دارد.

فشارخون بالای ریه چه علائمی دارد؟

اگر فشارخون ریه بالا باشد، خونی که به سمت ریه می‌رود از میزان خونی که ریه توانایی تصفیه و اکسیژن‌دارکردن آن را دارد بیشتر است و به همین دلیل، ممکن است در این موارد حجم بالایی از خون کم اکسیژن مجدداً به قلب بازگردد و به سمت اندام‌ها برود. درواقع اکسیژن‌رسانی به بدن در این بیماری دچار اختلال می‌شود و اکسیژن کافی به بدن نمی‌رسد. زمانی که اکسیژن کافی به بدن نرسد، اولین علامتی که ایجاد می‌شود احساس تنگی نفس است. بدن ما به‌صورت خودکار حس تنگی نفس را ایجاد می‌کند تا به دنبال علت آن باشیم. هرگاه اکسیژن خون کم باشد تنگی نفس ایجاد می‌شود.

علامت بعدی که ایجاد می‌شود، احساس خستگی دائمی است. زمانی که اکسیژن کافی به بدن شما نرسد، شما مرتباً احساس خستگی و بی‌حالی می‌کنید.

این حالت دقیقاً بعد از ورزش که مصرف اکسیژن بالاست نیز رخ می‌دهد، احساس خستگی و بی‌حالی بدن بعد از ورزش به دلیل کاهش اکسیژن خون است. شما در این وضعیت نیاز به استراحت دارید تا مجدداً اکسیژن کافی داخل خون ایجاد شود.

این بیماران نیز همین حس را دارند. اکسیژن خون آنها کمتر از میزان طبیعی است و به همین دلیل دائماً احساس خستگی و کمبود انرژی دارند، به‌طوری‌که حس می‌کنند فعالیت بسیار زیادی دارند و دائماً باید استراحت کنند.

مغز ما نسبت به کاهش اکسیژن بسیار حساس است، به‌طوری‌که اگر چند ثانیه اکسیژن یا خون کافی به آن نرسد، باعث غش‌کردن و افت هوشیاری شما می‌شود. به این افتادن ناگهانی سنکوپ هم گفته می‌شود. پس یکی از علل سنکوپ، نرسیدن اکسیژن کافی به مغز است که بدن برای پاسخ‌دهی به این مشکل، از مکانیسم سنکوپ و یا غش‌کردن استفاده می‌کند. البته سنکوپ علل مختلفی دارد از جمله بیماری‌های مختلفی قلبی یا مغزی می‌توانند باعث آن شوند و در صورت ایجاد باید شما دقیقاً بررسی شوید تا علت آن پیدا شود.

فشارخون بالای ریه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

عروقی که از سمت راست قلب به سمت ریه خارج می‌شوند، دسترسی سختی دارند و برخلاف فشارخون عروقی اندام که به‌راحتی با دستگاه فشارسنج بررسی می‌شود، فشارخون بالای ریه به‌سادگی قابل‌تشخیص نیست. تشخیص به کمک کاتتر سمت راست قلب انجام می‌شود؛ البته اکوی قلبی هم می‌تواند حدودی از فشارخون ریه را به ما بدهد؛ اما تشخیص دقیق‌تر به کمک فرستادن یک کاتتر فشارسنج داخل سمت راست قلب است. البته گاهی نیازی به اقدامات تشخیصی نیست و از روی شرایط بیمار و علائم، فشارخون بالای ریه تشخیص داده می‌شود.

برای مثال بیماری که تمام علائم بیماری سمت چپ قلب را دارد و دچار تنگی نفس و خستگی و سنکوپ شده است به‌احتمال بسیار زیاد فشارخون ریه بالا هم دارد. گاهی هم شما بیماری مزمن ریوی دارید و اکسیژن خون پایینی دارید، در این شرایط هم احتمال فشارخون بالای ریه در شما زیاد است و نیازی به فرستادن کاتتر فشارسنج به داخل قلب و بررسی فشار ریه نیست.

فشارخون بالای ریه چه عددی است؟

گفتیم که فشارخون عروق ریه باید زیر ۲۰ میلی‌متر جیوه باشد. اگر این فشارخون بین ۲۰ تا ۴۰ میلی‌متر جیوه باشد، شما مبتلا به فشارخون ریوی خفیف هستید.

اگر فشارخون ریه بین ۴۱ تا ۵۵ میلی‌متر جیوه باشد، شما مبتلا به فشارخون ریوی متوسط هستید و فشارخون بالای این عدد فشارخون ریوی شدید محسوب می‌شود.

درمان فشارخون ریوی بالا چیست؟

مهم‌ترین راه درمان فشارخون ریوی بالا، درمان علت زمینه‌ای فشارخون است.

اگر علت فشارخون آمبولی ریه باشد، با درمان آمبولی ریه، به‌راحتی فشارخون ریوی درمان می‌شود. گاهی آمبولی ریه مدتی طولانی در عروق وجود دارد که باعث افزایش فشارخون شده است و به کمک جراحی باید این آمبولی برداشته شود.

داروهای مخصوصی وجود دارند که به مدیریت فشارخون ریوی کمک می‌کنند. به کمک این داروها می‌توان فشارخون ریوی را درمان کرد. اگر علت زمینه‌ای قابل‌درمان نباشد، از این داروها کمک می‌گیریم.

از جمله داروهای کاهنده فشارخون، پروستانویید مانند داروی اپوپروستنول، مهارکننده فسفودی استراز پنج مانند داروی سیلدنافیل، داروی انتاگونیست اندوتلین مانند بوزنتان است.

در صورت نیاز به درمان‌های ریوی خاص به متخصص ریه ارجاع داده می‌شود.

درصورتی‌که نارسایی قلبی وجود داشته باشد درمان نارسایی قلبی تحت‌نظر متخصص قلب به کمک داروهای ادرارآور مانند فورزماید انجام می‌شود. برای اطلاع بیشتر از نارسایی قلبی و علل و درمان مخصوص آن می‌توانید مطلب نارسایی قلبی را مطالعه فرمایید.

آیا فشارخون ریه بالا خطرناک و کشنده است؟

میزان احتمال درمان و کشنده‌بودن فشارخون بالا ریه، بستگی به علت ایجادکننده فشارخون ریه دارد؛ اما این بیماری به‌طورکلی بیماری خطرناکی محسوب می‌شود و کشنده است. به‌طوری‌که مطالعات ثابت کرده است پنجاه‌درصد افرادی که مبتلا به بیماری فشارخون ریه بالا هستند، در عرض پنج سال فوت می‌کنند. اما موارد بسیاری هم وجود دارد که با تشخیص سریع و درمان مناسب بهبودی حاصل شود.

جمع‌بندی مطلب

فشارخون ریوی بالا، بیماری است که به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. زمانی که فشارخون عروق ریوی بالا می‌رود، تنگی نفس، احساس خستگی و سنکوپ اتفاق می‌افتد. به دلیل خطرناک بودن این بیماری علت باید سریعاً بررسی و درمان شود. بر اساس علتی که دارد به پنج گروه مختلف تقسیم می‌شود. یکی از علل شایع فشارخون بالای ریوی بیماری‌های ریوی مزمن و اکسیژن پایین خون است و از علل دیگر انسداد عروقی در مسیر جریان خون ریوی است. همچنین مشکلات قلبی مانند نارسایی قلبی نیز می‌تواند باعث فشارخون بالای ریوی شود. بعد از مشاهده علائم و شک به فشارخون ریوی، به کمک فرستادن کاتتر داخل عروق ریوی فشارخون اندازه‌گیری می‌شود و نسبت به علت ایجاد آن درمان مناسب آغاز می‌شود.