پریتونیت باکتریایی خودبخودی spontaneous bacterial peritonitis (SBP)
بیماران سیروزی، ممکن است بدون وجود منبع واضحی از آلودگی، دچار عفونت مایع اسیتی و در نتیجه، پریتونیت باکتریایی خودبه‌خودی (SBP) حاد شوند.
شایع‌ترین ارگانیسم‌ها عبارتند از اشرشیاکولی و دیگر باکتری‌های خانوادهٔ انتروباکتریاسه از قبیل خانواده کلبیسلا. ارگانیسم‌های گرم مثبت مانند استرپتوکوک، انتروکوک و پنوموکوک نیز ممکن است یافت شوند. میکروبیولوژی دخیل در SBP با پریتونیت ثانویه متفاوت است. بی‌هوازی‌ها به ندرت یافت می‌شوند و معمولاً یک ارگانیسم منفرد از مایع جدا می‌گردد.
خصوصیات بالینی عبارتند از تب، ثبیت شکمی و نشانه‌های تحریک صفاق، معمولاً عفونت فاقد علامت بالینی است و یا این که خود را با ایجاد انسفالوپاتی کبدی یا نارسایی کلیوی نشان دهد. به همین دلیل، پاراسنتز تشخیصی باید در هر بیمار با آسیت سیروزی که از نظر بالینی در حال بدتر شدن است، انجام شود. اگر میزان لکوسیت‌های چند هسته‌ای مایع آسیت بیش از ۲۵ سلول در میلی‌لیتر باشد، تشخیص قویاً تأئید می‌شود. اثبات تشخیص، از طریق کشت است که ترجیحاً در زمان پاراسنتز، در ۲ بطری محتوی خون صورت می‌گیرد. استفاده از روش‌های سریع تشخیص در بالین بیمار مانند نوارهای حاوی معرف (reagent) لکوسیت استراز بدلیل حساسیت پائین، معمولاً توصیه نمی‌شود.
هدف درمان، از بین بردن ارگانیسم مهاجم است و درمان تجربی می‌تواند با استفاده از یک سفالوسپورین نسل سوم برای پوشش دادن باسیل‌های گرم منفی و کوکسی‌های گرم مثبت صورت گیرد. پس از آماده شدن جواب کشت، باید درمان اختصاصی علیه ارگانیسم مسبب انجام شود. پاسخ به درمان، معمولاً طی ۷۲ ساعت دیده می‌شود و مدت درمان در صورت عدم وجود باکتریمی، ۵ روز و در غیر این صورت، دو هفته است. نشان داده شده که تجویز آلبومین وریدی بروز اختلال عملکرد کلیوی را کاهش و میزان بقای کوتاه مدت را افزایش می‌دهد. بالقوه به میزان بالا عود (تا ۷٪ ظرف یکسال)، درمان پیشگیرانه طولانی مدت با آنتی‌بیوتیک‌ها در بیماران دارای سابقهٔ قبلی پریتونیت باکتریایی خود به خودی (میزان عود را تا زیر ۲۰ درصد کاهش می‌دهد) و نیز، در بیماران بدون اپیزود قبلی ولی مبتلا به نارسایی پیشرفتهٔ کبد و پروتئین پائین مایع آسیتی (زیر yr/dL ۱) اندیکاسیون دارد. در بیماران سیروزی و دارای آسبیت که بدلیل خون‌ریزی دستگاه گوارش فوقانی بستری می‌شوند، درمان پیشگیرانه کوتاه مدت انجام می‌شود.
داروهای شایعی که برای پیشگیری از SBP استفاده می‌شوند، عبارتند از فلوروکینولون‌ها (سیپروفلوکساسین، mg ۷۵ هفتگی؛ ناورفلوکساسین، mg ۴۰۰ هفتگی) و تری متوپریم – سولفامتوکسازول (یک قرصی با قدرت مضاعف روزانه). درمان پیشگیرانه طولانی مدت با آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌تواند حساسیت به عفونت‌های وخیم با باکتری‌های گرم مثبت را بالا ببرد.