به گزارش خبرنگار مهر، فوتبال به عنوان یکی از پرطرفدارترین ورزش‌های جهان، نیازمند سرمایه‌گذاری و توجه ویژه به تیم‌های پایه و استعدادیابی در سنین پایین است. این رویکرد نه تنها به توسعه و پیشرفت فوتبال کمک می‌کند، بلکه می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر و پایدارتر برای باشگاه‌ها به همراه داشته باشد.
تیم‌های پایه، به عنوان زیرساخت‌های اصلی باشگاه‌ها، نقش حیاتی در توسعه بازیکنان جوان دارند. این تیم‌ها به نوجوانان و جوانان فرصت می‌دهند تا مهارت‌های خود را بهبود بخشیده و استعدادهای خود را در کنار مربیان توانمند شکوفا کنند و سرمایه‌گذاری در تیم‌های پایه، به منزله سرمایه‌گذاری در آینده باشگاه است.
استعدادیابی در سنین پایین یکی از کلیدی‌ترین عواملی است که می‌تواند به شناسایی و پرورش استعدادهای نهفته در بازیکنان جوان کمک کند. بازیکنان جوان در این سنین، بیشترین پتانسیل رشد و توسعه را دارند و با راهنمایی و آموزش صحیح، می‌توانند به بازیکنان برجسته‌ای تبدیل شوند.
وحید رحیمی مشاور فنی آکادمی فوتبال پرسپولیس در گفت‌وگو با خبرنگار مهر در رابطه با فوتبال پایه داشت: فوتبال پایه مطابق کنفدراسیون فوتبال آسیا AFC و فیفا دارای شاخص‌هایی است که در این دو نهاد به عنوان تیم‌های جوانان از آن نام برده می‌شود و از رده سنی زیر ۱۲ سال تا زیر ۲۱ سال شروع می‌شود. بر همین اساس کشورهای صاحب نام بر اساس فاکتورهای مدنظر خود این روند را بومی سازی کرده اند.
استعدادیابی اصولی چه زمانی انجام می‌شود؟
او ادامه داد: به عنوان مثال مِتُد فوتبال آژاکس در هلند و USA در آمریکا و… وجود دارند که قاعده و اساس فوتبال پایه را از فیفا دریافت می‌کنند و بر اساس بافت جغرافیایی و… اقدام به بومی سازی فوتبال در سرزمین‌های خود می‌کنند و این موارد باعث می‌شود تا استعدادیابی به درستی انجام شود. به عنوان مثال در کشور آلمان به این دلیل که نظام آموزش و پرورش و نظام باشگاه داری با هم مرتبط است، استعدادیابی از مدارس انجام می‌شود.
رحیمی افزود: کشورهایی مانند آمریکا یا کانادا ورزش‌های پایه خود را در مدارس و کالج‌ها آموزش می‌دهند. در کشور ما به جهت اینکه نظام باشگاه داری معیوب است، باعث شده تا ما اساس برنامه ریزی برای فوتبال پایه و استعدادیابی را نداشته باشیم. کشور ایران چندین برابر کشورهای اروپایی استعداد دارد اما هیچ الگوی مشخصی برای انجام این کار نداریم و گاهاً از کشورهای دیگر کپی می‌کنیم.
بررسی فوتبال پایه در ایران
رحیمی در رابطه با نحوه استعدادیابی در تیم‌های پایه تصریح کرد: در حال حاضر فوتبال پایه در کشورمان به ۳ بخش تقسیم می‌شود. اولین بخش مربوط به مدارس فوتبال است که هدف از آن پُر کردن اوقات فراغت و پول درآوردن است. بخش دوم، مربوط به تیم‌های پایه می‌شود. منظور از تیم‌های پایه، باشگاه‌هایی است که در رده پایه اقدام به تیمداری می‌کنند و وارد مسابقات می‌شوند که معمولاً این باشگاه‌ها از رده سنی ۱۴ سال به بالا تیم داری خواهند کرد. بخش سوم هم مربوط به فوتبال حرفه ای است که پس از ۲۱ سالگی رخ خواهد داد.
عدم استعدادیابی در ایران
مدرس فدراسیون فوتبال توضیح داد: این ۳ بخش یک چرخه محسوب می‌شود که به این صورت خواهد بود. اول بازیکن باید در مدارس فوتبال آموزش ببیند و بعد از ۱۲ سالگی که وارد تیم‌های پایه می‌شود باید استعدادیابی شود. در حال حاضر و به معمای واقعی در ایران ما استعدادیابی نداریم، ما پتانسیل بینی داریم و فقط به ظرفیت یک بازیکن توجه می‌کنیم. به عنوان مثال ما یک بازی فوتبال بین دو تیم برگزار می‌کنیم و هر بازیکنی که سریع‌تر بدود، می‌گوئیم که او بازیکن سرعتی است در صورتی که اینگونه از موارد ظرفیت آن بازیکن است نه اینکه در آن استعداد دارد.
او خاطر نشان کرد: استعدادیابی به این معناست که شما یکسری از بازیکنان با سن یکسان را آموزش دهی و بعد از آنها تست بگیری که متوجه شویم آیا این بازیکن مستعد انجام تاکتیک‌هایی که یاد گرفته است یا خیر. بنابراین استعدادیابی در فوتبال ما انجام نمی‌شود و مواردی که به آن پرداخته می‌شود پتانسیل گیری است. بر این اساس در فوتبال ایران یک بچه باید از سن ۶ سالگی وارد مدرسه فوتبال شود و حداقل تا ۱۲ سالگی آموزش فوتبال ببیند. آموزش تمرین فوتبال از ۶ تا ۱۲ سالگی بر پایه هر سن متفاوت خواهد بود به این صورت که آموزش بچه ۶ ساله با ۷ ساله باید متفاوت باشد.
کمبود مدارس فوتبال با کیفیت
رحیمی عنوان کرد: متأسفانه تعداد اندکی مدارس فوتبال در ایران وجود دارند که به صورت اصولی به پرورش بازیکنان می‌پردازند این تعداد از مدارس فوتبال به اندازه یک انگشتان دست هم نمی رسند. اکثر بازیکنان به صورت غیر اصولی رشد می‌کنند و زمانی که یک به عضویت یک تیم در می آیند نمی‌توانند از استعداد آن بازیکن استفاده کنند. باشگاه‌های پایه هیچگونه حمایت کننده مالی ندارند و در سیستم ورزش کشور ما هیچ قانونی برای نظارت و درآمد زایی باشگاه‌های پایه وجود ندارد.
او افزود: به دلیل وجود یک سیستم معیوب، هر فردی می‌تواند با مراجعه به هیأت فوتبال استان، درخواست خرید امتیاز یک تیم کند و برای اینکه به درآمدزایی برسد مجبور است از راه دریافت شهریه به درآمد برسد در حالی که در کشورهای دیگر ۴ روش برای رسیدن به درآمد در باشگاه‌های پایه عنوان شده است. دریافت شهریه در تمام دنیا رایج است به عنوان مثال مدارس فوتبال باشگاه بارسلونا در ابتدا از خانواده‌ها مبلغی را به عنوان شهریه دریافت می‌کنند اما زمانی که بازیکن به قسمت آکادمی نخبه پروری می‌رود، دیگر از خانواده او شهریه دریافت نمی‌شود.
هزینه نجومی خانواده‌ها برای حضور فرزند در لیگ‌های پایه
رحیمی تصریح کرد: متأسفانه در ایران، دریافت شهریه از خانواده‌ها رنگ و بوی فساد به خود گرفته است. به عنوان مثال هزینه یک بازیکن برای عضویت در باشگاه چیزی حدود ۳۰ میلیون تومان می‌شود اما اگر آن بازیکن بخواهد در رقابت‌های لیگ پایه بازی کند حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیون تومان به باشگاه خود پرداخت خواهد کرد. افرادی هم که تیم داری می‌کنند به دلیل پرداخت پول اجاره زمین تمرین، البسه، دستمزد مربی و… مجبور به استفاده از این بازیکنان خواهند شد. اساس فوتبال پایه بر این است که نباید به پول توجه کرد و باید به بازیکن سازی پرداخت اما به دلیل شرایطی که گفتم باشگاه‌ها از بازیکنان پول دریافت می‌کنند و همین موضوع باعث رشد بازیکنان بی کیفیت می‌شود.
تفاوت فوتبال پایه در ایران و اروپا
رحیمی در خصوص فساد در فوتبال پایه توضیح داد: فوتبال پایه در کشور ما یک جزیره جدا نسبت به فوتبال حرفه ای است. به عنوان مثال باشگاه بارسلونا روش تاکتیکی را مدنظر خود قرار می‌دهد و ابتدا این موارد را به بازیکنان تیم‌های پایه آموزش می‌دهند و پس از ۵، ۶ سال که آن بازیکن وارد تیم بزرگسالان شد بتواند به نحو احسن تاکتیک‌های مدنظر مربیان را در زمین بازی پیاده سازی کند. در ایران فوتبال پایه یک بنگاه اقتصادی است و به تنها چیزی که اصلاً به آن توجه نمی‌شود، فوتبال است. مدیران باشگاه‌های فوتبال پایه به دنبال رسیدن به درآمد از راه جذب بازیکنان، خرید و فروش امتیاز و… هستند و اصلاً به عملکرد بازیکنان و فکر نمی‌کنند.
تفاوت فساد در فوتبال حرفه ای و پایه
او ادامه داد: فضای فساد در فوتبال پایه با فضای فساد در فوتبال حرفه ای متفاوت است. علاوه بر فساد در فوتبال پایه ناهنجری ها و آسیب هم وجود دارد. متأسفانه در فوتبال پایه فساد اخلاقی هم در بین مربیان با بازیکنان و…. دیده می‌شود. پول‌های زیادی هم رد و بدل می‌شود اما هر دو طرف راضی هستند و به آن صورت نمی‌توان گفت که فساد مالی در فوتبال پایه وجود دارد. در فوتبال پایه متأسفانه آموزش‌های غلط، تیمداری اشتباه و… دیده می‌شود و هجوم بازیکنان از استان‌ها دیگر به تهران که باعث شده اکنون ۱۵۰۰۰ بازیکن در بخش پایه در استان تهران وجود داشته باشد که باعث درآمدزایی برای هیأت‌های فوتبال خواهد شد. همچنین سو استفاده از داوران برای به دست آوردن نتیجه مورد نظر از دیگر فسادهایی است که در فوتبال پایه وجود دارد.
رحیمی خاطر نشان کرد: کار به جایی رسیده که مسئولان نمی‌توانند جلوی این حجم از فساد را بگیرند؛ تا زمانی که نظام باشگاه داری در ایران اصلاح نشود همین روند ادامه خواهد داشت. در این بین یکسری از افراد ضرر نمی‌کنند و یکسری هم سود می‌برند و تنها فوتبال است که آسیب می بیند. متأسفانه فوتبال ایران به سمتی پیش می‌رود که در سال‌های آینده ما دیگر بازیکن باکیفیت نخواهیم داشت.