آستیگماتیسم یکی از اختلالات بینایی چشم است که به دلیل عدم انحنای مناسب در قرنیه یا عدسی به وجود می‌آید. برای دانستن محل حدودی قرنیه و عدسی در ادامه ساختار چشم را با هم بررسی می‌کنیم.

بیشتر بخوانید: دلایل و درمان نارسایی کلیه چیست؟

ساختار طبیعی چشم

چشم از جلو به عقب شامل قرنیه، در وسط قرنیه مردمک، پشت مردمک عدسی، فضای داخلی چشم، و در انتها محل تجمع عصب‌های بینایی است. در جلوی کره چشم، دو پلک فوقانی و تحتانی قرار دارند که با پلک‌زدن، موجب خیس نگه‌داشتن سطح چشم می‌شوند و از خشکی چشم جلوگیری می‌شود. در روی سطح پلک‌ها مجاری قرار دارند که موجب ترشحاتی می‌شود که علاوه بر مرطوب‌کردن سطح چشم از ورود میکروب جلوگیری می‌کند.

قرنیه لایه جلویی چشم است که با انحنای مخصوصی که دارد موجب تجمع نور در وسط می‌شود و پرتوهای نور را به سمت مردمک هدایت می‌کند. مردمک سوراخی در وسط قرنیه است که در پشت آن عدسی چشم وجود دارد. عدسی با تغییر شکل خود موجب افتادن تصویر روی نقطه مشخصی در ته چشم می‌شود. در واقع عدسی دائماً تغییر حالت می‌دهد تا چشم با تصویر تطابق داده شود.

این سیستم پیچیده و منظم موجب افتادن تصویر اجسام دور و نزدیک همگی در نقطه مشخصی می‌شود و اگر قدرت تطابق عدسی وجود نداشت کادر تصاویر را تار می‌دیدیم و برای دیدن تصویر واضح مجبور بودیم دائماً خود را حرکت دهیم و به اجسام دور و نزدیک شویم تا در نهایت تصویر واضح ایجاد شود.

اگر در هر قسمت از سیستم بینایی مشکلی ایجاد شود بینایی آسیب می‌بیند سایز و عملکرد تمام قسمت‌های چشم باید دقیق و یکنواخت باشد.

آستیگماتیسم چیست و چگونه ایجاد می‌شود؟

اختلالات بینایی مختلفی وجود که به دلیل تغییراتی در چشم ایجاد می‌شود. این اختلالات شامل دوربینی، نزدیک‌بینی و آستیگماتیسم است.

دوبینی حالتی است که کره چشم بیش‌ازحد نرمال کوچک است. به دلیل کوچک بودن کره چشم تصویر اجسام نزدیک در قسمت مناسبی تشکیل نمی‌شود و این افراد قادر به دیدن تصاویر نزدیک نیستند و تصاویر دور را بهتر می‌بینند.

نزدیک‌بینی اختلالی است که در آن تصاویر نزدیک به‌راحتی دیده می‌شود؛ اما تصاویر دور در جای مناسبی تشکیل نمی‌شود. آستیگماتیسم اختلال شایع دیگری است که به دلیل مشکل انحنای قرنیه یا عدسی چشم ایجاد می‌شود.

گفتیم که قرنیه و عدسی با اندازه دقیقی در چشم وجود دارند که به تشکیل تصویر در قسمت مناسب چشم کمک می‌کنند. اگر عدسی یا قرنیه هر کدام شکل مناسبی نداشته باشند، تصویر در قسمت مناسب تشکیل نمی‌شود و موجب تاری دید می‌شود. این مشکل انحنای قرنیه یا عدسی ممکن است در محور عمودی یا افقی آن باشد که این جزئیات دقیق و تخصصی موجب تقسیم‌بندی انواع مختلف آستیگماتیسم می‌شود. نوعی آستیگماتیسم نیز وجود دارد که در آن مشکلات متعددی در انحنای قرنیه و عدسی وجود دارد و به آن آستیگماتیسم نامنظم گفته می‌شود.

آستیگماتیسم چه علائمی دارد؟

آستیگماتیسم علائم مختلفی ایجاد می‌کند. مهم‌ترین علامت آن تاری دید یا دوبینی است. این مشکلات بینایی هنگام خیره‌شدن به صفحه مانیتور، مشاهده تلویزیون، کار با تلفن همراه و یا هنگام رانندگی بیشتر می‌شود.

درصورتی‌که از عینک استفاده نشود و این تاری دید ادامه پیدا کند، در این صورت ممکن است سرگیجه و سردرد در اثر استفاده طولانی‌مدت از کامپیوتر یا تلفن همراه ایجاد شود. گاهی احساس سنگینی سر و فشار زیاد پس از استفاده زیاد از چشمانتان ایجاد می‌شود.

خستگی چشم در افراد مبتلا به آستیگماتیسم سریع‌تر از سایر افراد ایجاد می‌شود. این افراد پس از مدت کوتاهی مطالعه دچار ناراحتی و احساس خستگی در چشمانشان می‌شوند، گاهی این خستگی با سوزش چشم همراه است.

افراد مبتلا به آستیگماتیسم با کاهش نور محیط یا کاهش نور صفحه مانیتور، مشکل بیشتری برایشان ایجاد می‌شود و این کاهش نور تاری دید این افراد را تشدید می‌کند؛ بنابراین کارهایی که نیاز به دقت بیشتری دارد؛ مانند مطالعه یا رانندگی در شب و نور کم برای این افراد بدون عینک دشوار است.

بنابراین به‌طورخلاصه علائم آستیگماتیسم شامل موارد زیر است:

• تاری دید
• دوبینی
• سردرد
• سرگیجه
• خستگی
• احساس فشار زیاد

آستیگماتیسم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص این مشکل به کمک ویزیت اپتومتری میسر است. در این ویزیت ابتدا به کمک E چارت، وضعیت بینایی هر دو چشم بررسی می‌شود. در این چارت هر چه از بالا به سمت پایین می‌رویم حروف کوچک‌تر و ناخواناتر می‌شود چشمی که نمره چشم ده دهم کامل دارد می‌تواند ریزترین حروف را نیز بخواند؛ اما چشمی که ضعیف نباشد توان خواندن حروف بسیار ریز را ندارد.

دستگاه دیگری به نام رتینوسکوپ وجود دارد که ورود پرتو نور به چشم و بازگشت آن را بررسی می‌کند. به کمک رتینوسکوپ می‌توان از مسیر غیرطبیعی نور و مشکل آستیگماتیسم باخبر شد.

  پزشک با دستگاه‌هایی نیز داخل چشم را می‌بیند و انحنای قرنیه را اندازه‌گیری می‌کند.

  پس از اتمام معاینات اولیه پزشک به کمک یک دستگاه خاص لنزهایی در مقابل چشم شما قرار می‌دهد تا جایی که تصویر واضحی را ببینید و به کمک این لنزها نمره چشم تعیین می‌گردد.

نسخه اپتومتر شامل چه بخش‌هایی است؟

  پس از معاینه چشم شما، نمره چشم تعیین می‌شود و اپتومتر نسخه عینک را به شما می‌دهد. این نسخه شامل سه بخش است. عدد اول باتوجه‌به منفی یا مثبت‌بودن دوربینی یا نزدیک‌بینی را مشخص می‌کند. عدد دوم مشخص‌کننده نمره آستیگمات است و عدد سوم نشان‌دهنده محور آستیگمات است.

  OD چشم راست

  OS چشم چپ

  ou هر دو چشم

  مثال:

  os -2 . -1 . 155

  به این معناست که چشم چپ دو دیوپتر نزدیک‌بینی دارد. نمره آستیگماتیسم یک دیوپتر است. این نمره آستیگماتیسم در محور ۱۵۵ است.

  درمان آستیگماتیسم چگونه است؟

  آستیگماتیسم به کمک عینک یا لنز مخصوص درمان می‌شود. این مشکل بینایی ممکن است در هر سنی شما را درگیر کند از دوران کودکی تا بزرگسالی بیماری آستیگماتیسم شایع است با غربالگری ویزیت متخصص چشم می‌توان آن را زودتر در کودکان تشخیص داد تا عینک به‌موقع تجویز شود.