گروه ایرنا زندگی – تصور کنید مادری در اولین بارداری خود، پس از ماه‌ها انتظار و برنامه‌ریزی برای زایمانی طبیعی، در لحظات پایانی مجبور به انجام سزارین شده است. این تجربه، برای بسیاری از زنان، همچون شکستی ناخواسته به نظر می‌رسد؛ لحظه‌ای که میان رؤیای زایمان طبیعی و واقعیت پزشکی فاصله‌ای ناگهانی ایجاد می‌شود. اما این بار، وقتی دوباره باردار می‌شود، افکار جدیدی ذهنش را درگیر می‌کند. آیا می‌توانم این بار آن تجربه‌ای را که همیشه آرزو داشتم، به دست آورم؟ آیا بدنم توانایی انجام زایمان طبیعی را پس از یک سزارین دارد؟ یا اینکه این تصمیم، خطری برای من و فرزندم خواهد بود؟
در این میان، داستان زنانی که موفق به زایمان طبیعی پس از سزارین شده‌اند، همچون چراغی روشن در ذهن او می‌درخشد. هر کدام از آن‌ها مسیری پر از چالش و تصمیمات مهم را پشت سر گذاشته‌اند؛ اما آیا این راه برای همه باز است؟ آیا انتخاب زایمان طبیعی پس از سزارین، تصمیم درستی است؟
با این پرسش‌ها، به سراغ دکتر طاهره لباف، متخصص زنان و زایمان رفتیم تا با تجربه و دانش او، پاسخ‌هایی روشن به این تردیدها بیابیم.
ممکن اما مشروط به شرایط ویژه
لباف با تأکید بر این نکته که زایمان طبیعی پس از سزارین برای همه زنان امکان‌پذیر نیست، توضیح داد: «وقتی زنی پس از یک زایمان سزارین، برای بارداری دوم خود تمایل به زایمان طبیعی دارد، لازم است که ابتدا بررسی‌های دقیقی انجام شود. مهم‌ترین نکته این است که علت سزارین قبلی چیست. برای مثال، اگر علت سزارین اول تنگی لگن بوده یا نوزاد بسیار درشت بوده باشد، ممکن است این مشکلات در بارداری دوم نیز تکرار شود. در چنین مواردی، احتمال موفقیت زایمان طبیعی کاهش می‌یابد و ممکن است نیاز به سزارین دوباره وجود داشته باشد.»
وی در ادامه افزود: «اما اگر زایمان اول به دلایلی مانند قرارگیری نامناسب جنین (مثل قرار گرفتن پاها در پایین) انجام شده باشد و در بارداری دوم جنین در وضعیت مناسبی قرار گرفته باشد، در این صورت می‌توان به این مادران فرصت زایمان طبیعی داد. با این حال، این شرایط باید با دقت بسیار تحت نظر باشد.»
این متخصص زنان و زایمان همچنین به اهمیت مانیتورینگ دقیق در طول زایمان طبیعی پس از سزارین اشاره کرد و گفت: «این نوع زایمان مانند زایمان طبیعی برای زنان باردار نخستین نیست که بتوانیم زمان و فرصت زیادی به آن‌ها بدهیم. اگر انقباضات به خوبی پیش نرود و نیاز به کمک داشته باشیم، دیگر نمی‌توانیم از روش‌های معمول برای تحریک زایمان استفاده کنیم، چون رحم که یک بار پاره شده و دوباره دوخته شده، خطر پارگی بیشتری دارد.»
لباف تاکید کرد: «برای زنانی که شرایط مناسب برای زایمان طبیعی پس از سزارین را دارند، این نوع زایمان می‌تواند یک گزینه باشد، اما حتماً باید در مراکزی انجام شود که امکان مانیتورینگ دقیق و انجام سزارین اضطراری در صورت نیاز وجود داشته باشد.»
افزایش خطرات زایمان طبیعی با هر سزارین بیشتر
لباف با اشاره به تأثیر تعداد سزارین‌های قبلی بر شانس موفقیت زایمان طبیعی پس از سزارین گفت:« زایمان طبیعی پس از یک سزارین معمولاً امکان‌پذیر است، البته به شرطی که شرایط مناسبی وجود داشته باشد. اما این تصور که اگر زنی دو یا سه بار سزارین شده باشد، همچنان می‌تواند زایمان طبیعی انجام دهد، نادرست است. هر چه تعداد سزارین‌های قبلی بیشتر باشد، خطرات برای مادر و نوزاد افزایش می‌یابد.»
وی با تأکید بر اینکه تعداد سزارین‌های قبلی تأثیر مستقیمی بر شانس موفقیت زایمان طبیعی دارد، افزود: «بعد از یک سزارین، احتمال موفقیت زایمان طبیعی وجود دارد، اما اگر تعداد سزارین‌ها بیشتر باشد، به دلیل افزایش خطرات مربوط به پارگی رحم و مشکلات دیگر، این گزینه کمتر توصیه می‌شود. بنابراین، زنان باید با دقت و بر اساس مشاوره‌های پزشکی تصمیم‌گیری کنند.»
وی بک؛ تجربه‌ای موفق و ممکن
لباف با اشاره به موارد موفقی که در زمینه زایمان طبیعی پس از سزارین داشته، گفت: «من موارد متعددی را دیده‌ام که زنانی با سابقه یک بار سزارین، با بررسی‌های دقیق و شرایط مناسب، توانسته‌اند زایمان طبیعی موفقی داشته باشند. این نوع زایمان که به اصطلاح وی‌بک (VBAC) نامیده می‌شود، به معنای زایمان واژینال پس از سزارین است. در این موارد، پس از اطمینان از عدم وجود موانع و مشکلاتی که می‌تواند زایمان را پیچیده کند، به این زنان فرصت زایمان طبیعی داده شده و خوشبختانه بدون هیچ مشکلی زایمان را به پایان رسانده‌اند.»
او همچنین افزود: «این تجربیات نشان می‌دهد که با ارزیابی‌های مناسب و انتخاب درست، امکان زایمان طبیعی پس از سزارین وجود دارد و می‌تواند تجربه‌ای موفق و بدون عارضه برای مادران باشد.»
زمان‌بندی زایمان طبیعی پس از سزارین
به گفته لباف، مدت زمان بین زایمان‌ها برای زنانی که پس از سزارین قصد زایمان طبیعی دارند، اهمیت زیادی ندارد. او گفت: «حتی بعد از یک سال از سزارین، این کار امکان‌پذیر است. این‌طور نیست که اگر زنی بگوید شش سال پیش سزارین شده‌ام، پس حالا می‌توانم زایمان طبیعی داشته باشم، با کسی که دو سال پیش سزارین شده تفاوت زیادی داشته باشد. هر دو می‌توانند، در صورت داشتن شرایط مناسب، زایمان طبیعی داشته باشند.»
او تاکید کرد که: «مهم‌تر از زمان، بررسی دقیق وضعیت رحم و سلامت عمومی مادر است. اگر شرایط مناسب باشد، فاصله زمانی طولانی یا کوتاه بین زایمان‌ها تأثیر چندانی بر امکان‌پذیری زایمان طبیعی پس از سزارین ندارد.»
ملاحظات مهم برای زایمان طبیعی پس از سزارین
لباف به بررسی نکات و توصیه‌های کلیدی برای زنانی که قصد دارند زایمان طبیعی پس از سزارین داشته باشند، پرداخت و گفت:«برای زنانی که مایل به زایمان طبیعی پس از سزارین هستند، چندین ملاحظه و توصیه مهم وجود دارد. اولاً، این زنان باید تحت مراقبت‌های دقیق پزشکی قرار بگیرند. مهم است که وزن نوزاد به طور مناسب کنترل شود و از درشت شدن بیش از حد آن جلوگیری شود. بعد از هفته بیست و هفتم بارداری، انجام ورزش‌های دوران حاملگی توصیه می‌شود تا وضعیت جسمانی مادر بهینه بماند.»
او ادامه داد: «از هفته سی و ششم بارداری، ما برنامه‌های خاصی را برای این زنان داریم. برای مثال، مصرف دمنوش‌هایی مانند دمنوش رازیانه و گل گاوزبان می‌تواند مفید باشد. همچنین، معاینات منظم برای ارزیابی آمادگی دهانه رحم ضروری است. اگر دهانه رحم هنوز به اندازه کافی آماده نباشد، توصیه می‌کنیم که مادران پیاده‌روی منظم داشته باشند، از جمله پیاده‌روی به مدت یک ربع صبح و یک ربع عصر، و در صورت امکان، تا دو ساعت در روز پیاده‌روی کنند.»
لباف همچنین تأکید کرد: «پیاده‌روی به ویژه در نزدیکی هفته سی و ششم، می‌تواند به آماده‌سازی دهانه رحم برای زایمان کمک کند و فرآیند زایمان طبیعی را تسهیل نماید.»
مزایای زایمان طبیعی و اهمیت انتخاب آن در زایمان‌های اولیه
این متخصص زنان و زایمان با اشاره به مزایای زایمان طبیعی و اهمیت انتخاب این روش در زایمان‌های اولیه تأکید کرد: «بسیاری از زنانی که بعد از یک سزارین به دنبال زایمان طبیعی هستند، معمولاً به این نتیجه رسیده‌اند که زایمان طبیعی برایشان بهتر است. این تصمیم معمولاً ناشی از تجربه‌ها و دلایلی است که ممکن است در ابتدا در نظر گرفته نشده باشد. به این افراد می گویم که ای کاش در زایمان‌های اولیه خود زایمان طبیعی را انتخاب می‌کردند، مگر در مواردی که دلیل علمی و قاطع برای سزارین وجود داشته باشد.»
او ادامه داد: «زایمان طبیعی مزایای زیادی دارد. به طور معمول، خونریزی بعد از زایمان طبیعی نصف خونریزی بعد از سزارین است. زیرا در زایمان طبیعی، نوزاد از یک مجرای طبیعی به دنیا می‌آید، در حالی که در سزارین، چندین لایه از پوست و رحم بریده می‌شود که می‌تواند به خونریزی و عفونت‌های بیشتر منجر شود. همچنین، در زایمان طبیعی، درد پس از زایمان بلافاصله کاهش می‌یابد، در حالی که در سزارین ممکن است تا ۲۴ ساعت نیاز به مسکن یا حتی داروهای مسکن قوی‌تر باشد.»
لباف افزود: «شیردهی بعد از زایمان طبیعی راحت‌تر و سریع‌تر آغاز می‌شود و نوزادان متولد شده به روش طبیعی معمولاً از نظر تنفسی و وضعیت نوزادی بهتر هستند. به طور کلی، در شرایط نرمال، زایمان طبیعی بهترین روش برای زایمان است.»