گروه ایرنا زندگی – شله ماشکی نوعی خوراک محلی شهر یاسوج و استان کهکلویه و بویر احمد است. یاسوجی‌ها این خوراک سنتی خوشمزه با ماش را به طور معمول، در روزهای سرد و بارانی برای شام یا ناهار می‌پزند؛ به همین دلیل، به آن شله بارانی هم می‌گویند. شله ماشکی یکی از غذاهای شب یلدا در یاسوج هم هست. اگر شما هم به آشنایی با روش پخت غذاهای محلی و سنتی اقصا نقاط ایران علاقه دارید، با ما در این مقاله از سرویس آشپزی همراه باشید تا طرز تهیه شله ماشکی یاسوجی را به شما آموزش دهیم.
مواد لازم برای تهیه شله ماشکی یاسوجی (برای ۴ نفر)
برنج ایرانی: ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار
ماش: ۲ لیوان فرانسوی دسته‌دار
کنجد (آسیاب شده): نصف لیوان فرانسوی دسته‌دار
دنبه گوسفندی (اختیاری): نصف لیوان فرانسوی دسته‌دار
تره کوهی: نصف لیوان فرانسوی دسته‌دار
پیاز (برای پیاز داغ): ۱ عدد متوسط
روغن سرخ کردنی: به مقدار کافی
توت خشک یا پودر ناردونه: به مقدار لازم
نمک، فلفل سیاه و زردچوبه: به مقدار لازم
سبزی خشک نعناع: برای نعناع داغ
نان، مغز گردو، سیر داغ و آبلیمو: برای سرو شله ماشکی
مدت زمان لازم برای آماده‌سازی مواد اولیه: ۲۰ دقیقه
مدت زمان لازم برای تهیه شله ماشکی: حدود یک ساعت (یا کمی بیشتر)
مراحل طرز تهیه شله ماشکی لری
شله ماشکی یاسوج معمولا با استفاده از دنبه گوسفندی، تره کوهی، توت خشک یا پودر ناردون درست می‌شود، اما در صورت تمایل، می‌توانید این مواد را از دستور پخت شله ماشکی حذف کرده و روغن مایع و سیر را جایگزین کنید.
مرحله اول: مواد اولیه شله ماشکی را آماده کنید
پیش از شروع مراحل طرز تهیه شله ماشکی یاسوجی، پیاز شسته شده و بدون پوست را به صورت خلالی باریک برش بزنید. دنبه گوسفندی را هم به خوبی بشویید و با چاقو یا قیچی آشپزخانه به قطعات کوچک تقسیم کنید.
ماش را نیز به خوبی بشویید و کنار بگذارید. دانه‌های کنجد را هم در دستگاه آسیاب خانگی بریزید و پودر کنید. سپس، تره کوهی را پاک کنید و برای ۱۰ دقیقه در مقداری آب بخیسانید تا گل و لای آن ته نشین شود. این کار را برای ۲ تا ۳ مرتبه تکرار کنید.
در ادامه، تره‌ها را در سبد بریزید و حسابی آبکشی کنید تا آلودگی‌های آن کاملا برطرف شود. پس از آن، تره کوهی پاک و شسته شده را برای چند دقیقه در سبد بگذارید تا آب اضافی آن خارج شود. نهایتا، تره کوهی را ساطوری کنید.
برنج را هم بشویید و چند بار آبکشی کنید. سپس، برنج را به مدت ۲ ساعت همراه با مقداری نمک در آب بخیسانید.
مرحله دوم: ماش را بپزید
در این مرحله از طرز تهیه شله ماشکی لری، ماش شسته شده را همراه با مقداری آب در قابلمه مناسبی بریزید. آب باید به اندازه‌ای باشد که به اندازه یک بند انگشت بالاتر از ماش قرار بگیرد. قابلمه را روی حرارت متوسط بگذارید تا بجوشد. سپس، حرارت را ملایم کرده و حدود ۳۰ دقیقه صبر کنید تا ماش پخته شود.
مرحله سوم: برنج را اضافه کنید
پس از گذشت این مدت و پخته شدن ماش، برنج شسته شده را هم در قابلمه حاوی ماش بریزید. در صورت لزوم، مقداری آب جوش به قابلمه اضافه کنید و مواد داخل قابلمه را هم بزنید تا برنج و ماش با یکدیگر ترکیب شوند. حدود نیم ساعت دیگر صبر کنید تا برنج نیز بجوشد و کاملا پخته و نرم شود.
مرحله چهارم: دنبه‌ها را تفت دهید
در فاصله پختن برنج و ماش، دنبه‌های ریز شده را در تابه مناسبی بریزید و روی حرارت ملایم بگذارید تا تفت داده شوند. سپس، مقداری نمک، فلفل سیاه و زردچوبه نیز به دنبه‌ها اضافه کنید. این ادویه‌ها را هم با دنبه تفت دهید تا عطرشان آزاد شود.
مرحله پنجم: تره کوهی و کنجد را اضافه کنید
حالا، تره کوهی شسته و ساطوری شده را نیز در تابه حاوی دنبه و ادویه‌ها بریزید تا همراه با دیگر مواد کاملا تفت ببیند. محتویات تابه را هم بزنید تا همه مواد با یکدیگر مخلوط شوند. سپس، کنجد آسیاب شده را نیز به ترکیب دنبه، تره کوهی و ادویه‌ها اضافه کنید و به مدت ۵ دقیقه با آن‌ها تفت دهید.
مرحله ششم: محتویات تابه را به قابلمه ماش و برنج اضافه کنید
در این مرحله از طرز تهیه شله ماشکی ساده، ترکیب دنبه، تره کوهی، کنجد و ادویه‌های تفت داده شده را در قابلمه حاوی برنج و ماش در حال پخت بریزید. مواد داخل قابلمه را به خوبی هم بزنید تا مخلوط شوند و طعم یکدیگر را بگیرند.
مرحله هفتم: پیاز را تفت دهید
حالا، پیازهای خلالی باریک را همراه با مقداری روغن در تابه بریزید و تفت دهید تا کاملا طلایی شوند. در ثانیه‌های آخر کمی زردچوبه هم به پیاز داغ اضافه کنید و هم بزنید تا عطرش آزاد شود. در ادامه، پیاز داغ را نیز در قابلمه حاوی شله ماشکی بریزید.
مرحله هشتم: توت خشک یا پودر دانه انار خشک را اضافه کنید
در نهایت، توت خشک یا پودر ناردونه (پودر دانه انار خشک) را هم به قابلمه اضافه کنید. مواد داخل قابلمه را هم بزنید و حدود ۱۰ دقیقه دیگر صبر کنید تا همه مواد طعم یکدیگر را بگیرند.
مرحله آخر: شله ماشکی را سرو کنید
پس از آن‌که محتویات داخل قابلمه کاملا پخته شد و به غلظت شله زرد رسید، حرارت را خاموش کنید و شله ماشکی را در ظرف سرو بریزید.
این خوراک سنتی خوشمزه را می‌توانید با مقداری مغز گردوی آسیاب شده، نعنا داغ (طرز تهیه نعناع داغ)، سیر داغ (طرز تهیه سیر داغ) و پیاز داغ (طرز تهیه پیاز داغ مجلسی) تزیین کنید. این غذای محلی لذیذ را می‌توانید با نان، آبلیموی تازه و سبزیجات دلخواه نوش جان کنید.
نکات مهم در طرز تهیه شله ماشکی
در هنگام پخت شله ماشکی یاسوج اگر به تره کوهی دسترسی ندارید، می‌توانید چند حبه سیر را جایگزین آن کنید.
در صورت تمایل، می‌توانید نعنا داغ را علاوه بر تزیین شله ماشکی به محتویات شله نیز اضافه کنید.
هر چقدر مقدار پیاز داغ مصرفی بیشتر باشد، طعم شله ماشکی شما بهتر خواهد بود.
استفاده از دنبه، توت خشک یا پودر دانه انار خشک در شله ماشکی کاملا اختیاری است. بنابراین، می‌توانید این مواد را از دستور پخت این غذا حذف کنید.
در صورت تمایل، می‌توانید مقدار کنجد بیشتری را آسیاب کنید و در شله ماشکی بریزید.
در برخی از رسپی‌ها، مقداری پودر لیمو عمانی، رب گوجه فرنگی، پونه کوهی یا قطعات سیب زمینی نیز به شله ماشکی اضافه می‌شود.
سوالات متداول درباره شله ماشکی
طرز تهیه شله ماشکی شیرازی چگونه است؟
طرز تهیه شله ماشکی شیرازی و نورآباد ممسنی که به آن شله کنجدی هم می‌گویند، عینا مانند همان چیزی است که در دستور بالا برای شله ماشکی لری گفتیم.
طرز تهیه شله ماشکی افغانی چگونه است؟
طرز تهیه شله ماشکی افغانی تا اندازه‌ای شبیه دستور بالاست؛ با این تفاوت که افغان‌ها مقداری روغن، شوید خشک یا تازه، رب گوجه فرنگی، سیر رنده شده، ماست موسیر و ادویه‌هایی مانند زیره، فلفل قرمز و تخم گشنیز را هم به این خوراک خوشمزه اضافه می‌کنند. در عوض، در دستور پخت شله ماشکی افغانی از دنبه، تره کوهی، توت خشک یا پودر ناردون خبری نیست.